ეკლესიის მხარდაჭერის შესყიდვა პირდაპირი წესით, წინასაარჩევნოდ – ასე „გაშიფრა“ თეოლოგმა, მირიან გამრეკელაშვილმა ეკლესიისთვის დამატებით 35 მილიონი ლარის გამოყოფის შესახებ გადაწყვეტილება. პრემიერ ირაკლი კობახიძის დავალებით განათლებისა სამინისტრომ ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების დაფინანსების პროგრამის 2024 წლის ბიუჯეტიდან 35 მილიონი ლარი საპატრიარქოს მიერ დაფუძნებულ 50 დაწესებულებაზე უნდა მიმართოს.
მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქო, სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ყოველწლიურად ასევე ფინანსდება 25 მილიონი ლარით.
ამ გადაწყვეტილებით „ოცნებამ“ ეკლესიასთან საარჩევნოდ მხარდაჭერის საკითხი „მოაგვარა“? – ამაზე მირიან გამერეკელაშვილს ვკითხეთ.
- ბატონო მირიან, თქვენი დაკვირვებით, პრემიერ კობახიძის გადაწყვეტილება ეკლესიის მიერ დაფუძნებულ დაწესებულებას გამოუყოს 35 მილიონი მოახლოებულ არჩევნებს რამდენად უკავშირდება?
ჩემი დაკვირვებით და ღრმა რწმენით, ფაქტობრივად ბრმა ნდობით შემიძლია გითხრათ, რომ ეს პირდაპირ უკავშირდება მოახლოებულ არჩევნებს. აი, პირდაპირ. და ამას გააკეთებდა ნებისმიერი, ვინც არ უნდა იყოს მთავრობაში.
მოგეხსენებათ, რომ ოპოზიციური პარტიის ახალი ლიდერი მიესალმა კიდეც ამას. მათ უნდოდათ გაეკეთებინათ და უბრალოდ დაასწრეს. ეს არის ჩვენი სამწუხარო მოცემულობა, რომელშიც გვიწევს ცხოვრება. და რა არის ეს მოცემულობა? – ეკლესიის მხარდაჭერის მოსყიდვა პირდაპირი წესით, ეკლესიის მხარდაჭერის მოსყიდვა ყველგან ხდება, მათ შორის შეიძლება იცოდეთ კიდეც, რომ ამერიკაში არსებობს ასეთი დაწესებულება – „მორალური უმრავლესობა.“
ევროპაში ეს ნაკლებად არის თვალშისაცემი, მაგრამ მაინც გარკვეული კოოპერაციები არსებობს. გერმანიაში განსაკუთრებით, მაგრამ ამ ყველაფერს აქვს ცივილიზებული ფორმა. გადასახადების ნაწილს იხდიან თვითონ წევრები – ასე უფრო დემოკრატიულ და გამჭვირვალე ჩარჩოებშია მოქცეული. საქართველოში, სამწუხაროდ, გვაქვს შუასაუკუნეობრივი მოდელი, ანუ სუვერენი მოისყიდის ეკლესიას, რომ მან მოუგროვოს ვასალები.
- ამ დრომდე ასე იყო, როცა ხელისუფლებას ჰქონდა პოლიტიკური კრიზისი, დაფინანსებას აძლევდა ეკლესიას. ახლა რასთან გვაქვს საქმე, კრიზისია თუ მხოლოდ არჩევნები?
ორივე. ახლა შეიძლება იმდენად არ იგრძნობოდეს საარჩევნო კრიზისი, რადგან მსხვილი ოპოზიციური პარტია დაიშალა, მაგრამ ქვეყანაში არის არასტაბილური სოციალური ფონი. მოსახლეობის თითქმის 50 პროცენტს პოლიტიკა, როგორც ასეთი, არ აინტერესებს და არცერთი პარტია არ მიაჩნია საკუთარი ინტერესების გამომხატველად, მათ შორის არც მმართველი პარტია.
ყველა მესამე ადამიანს სურს საქართველოს დატოვება და ამას აკეთებს კიდეც – მექსიკაში ნარკოკარტელი აკავებს ადამიანებს, რომელთაგან უმრავლესობა აღმოჩნდება საქართველოს მოქალაქე. ხომ წარმოგიდგენიათ რა სტატისტიკაზეა საუბარი. ამას გარდა, საერთაშორისო კრიზისის მომენტი მაინც აქვთ, ანუ აქვს საქართველოს მთავრობას მოცემულ მომენტში გარკვეული ტიპის პატარ-პატარა კრიზისები, რომელსაც გამკლავება უნდა. შესაბამისად, დამატებით მხარდაჭერაც.
ეს პირდაპირ მონეტირდება თუ არა წინასაარჩევნო ხმებზე ნეგატიურად არავინ იცის, მაგრამ ოპოზიციას შეუძლია ამ თემების გამოყენება ჭკვიანურად, შეუძლია ამ ყველაფრის დათვლა, სტატისტიკის დალაგება. შეიძლება ასეც ქნან კიდეც, ჯერ არ ვიცით. ჯერ პოზიციების გაყოფით და ამით არიან დაკავებული.
- საპატრიარქოს საგანმანათლებლო დაწესებულები წესით თანხას იღებენ იმ 25 მილიონიდან, რომელიც სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ყოველწლიურად ისედაც გამოყოფილი აქვს ეკლესიას – ეს დამატებითი თანხაა, რომლის ხარჯვაზეც საზოგადოება არანაირ ინფორმაციას, ანგარიშს არ მიიღებს, ასე არ არის?
თავიდან, როდესაც საუბარი წავიდა საპატრიარქოს დაფინანსებაზე, დიდი პრობლემა იყო სწორედ ის, რომ მოეძებნათ შესაბამისი ფორმა. სამწუხაროდ, მათ აირჩიეს უცნაური, ძალიან არადემოკრატიული ფორმა თავის დროზე – თუმცა მთლად უმიზეზოდ ფულის გადარიცხვა არ იკადრეს და ჯერ კიდევ მაშინ მიზნობრიობაში ჩაწერეს – „სასულიერო სასწავლებლების დაფინანსება“.
ეს სასულიერო სასწავლებლები მაშინ არსებობდა და მართლაც ფინანსდებოდა ამ თანხის ნაწილით, მაგრამ შემდეგ მოხდა ასეთი რამ – სასულიერო სასწავლებლის დაარსება გახდა სქემა, სქემად იქცა.
- ფულის მისაღებად?
ფულის მისაღებად, კი. ანუ არსებობს, მაგალითად, სასულიერო სემინარიები და აკადემიები, მათ შორის ბათუმშიც. მათ გვერდით არსებობს ხიჭაურის უნივერსიტეტი, რომელსაც ასე ჰქვია, მაგრამ შიგნით რა სტრუქტურა აქვს არავინ იცის, რა გასავალი, რა შემოსავალი.
ამის მიღმა კიდევ არსებობს მეცნიერებისა და განათლების უამრავი ცენტრი, განათლებისა და კულტურისა და სულიერების ცენტრი, რომელიც ოფიციალურად დარეგისტრირებულია, როგორც საგანმანათლებლო მიზნობრიობის მქონე სიპი თუ ა(ა)იპი.
- მეორე მხრივ ამ დაწესებულებებთან დაკავშირებით მუდმივად არსებობდა კითხვები ბავშვების უფლებების დაცვის კუთხით, რაც გამოჩნდა კიდეც ნინოწმინდის პანსიონის შემთხვევაში.
მთავრობას საერთოდ არ აინტერესებდა ეს თემა. მაშინ წამოწია სახალხო დამცველმა, რომელმაც ეს სამთავრობო პოსტი, თუ შეიძლება მას ასე ვუწოდოთ, კარგად გამოიყენა. ამას, წესით, ყველა სახალხო დამცველი უნდა აკეთებდეს. მთავრობას ეს არ არანაირად არ აინტერესებდა არასოდეს.
დაფინანსების სქემაში სასწავლებლების გამოგონება იყო ძალიან ჭკვიანური და რატომ? – იმიტომ, რომ თქვენ მოიპოვებთ დაფინანსებას, თუკი ხართ რაღაც სტრუქტურა ეკლესიის. სახელმწიფო გადაგხდით ფულს, თქვენ ამ ფულს იყენებთ სათქვენოდ, რომ მოახდინოთ ბავშვების ინდოქტრინაცია.
ეს სასწავლებლები არ ასრულებენ საგანმანათლებლო ფუნქციას. ისინი არანაირი ტიპის კვალიფიკაციას არ ანიჭებენ ამ ადამიანებს, ვინც იქ სწავლობს. ისინი ახდენენ ახალგაზრდა ადამიანების იდეოლოგიზაციას. შემდეგ ეს ადამიანები ბრმად უჯერებენ ეკლესიას. ისინი არიან ელექტროლიტის ბაზისი, რომელთაც სჯერათ – რომელ პარტიასაც მიემხრობა ეკლესია, მას დაუჭერენ მხარს.
- ახლა ვიცით რა ხდება ამ დაწესებულებებში?
არ ვიცით. საქართველოშიც, როგორც წესი, რაღაც პროცესი წარიმართება ხოლმე ეპატაჟურად. შემდეგ ეს ეპატაჟურობა მინავლდება და საზოგადოებაც მოეშვება. მაგალითად, მე რომ მკითხოთ, არ ვიცი რა ხდება. თქვენ იცით? ჩვენ ერთადერთი რაც ახლა ვიცით, არის ის, რომ ქამრით აღარ სცემენ და სიმინდის და ლობიოს მარცვლებზე მუხლებით არ აყენებენ. ვვარაუდობთ ამას.
შეიძლება ქამრით არ სცემენ, მაგრამ სცემენ ზონრით, შეიძლება არ ძალადობენ ფიზიკურად, მაგრამ ძალადობენ ფსიქიკურად. ამას აღარავინ იკვლევს. ერთხელ გაიღო კარი, ბოროტი პოლიციელი და კეთილი პოლიციელი გაითამაშეს, ვითომ ბოროტი მეუფე შეცვალეს, ვითომ კეთილი მეუფით. მე დარწმუნებული, ბავშვების ტრავმირება იქ კლავ ისე მიმდინარეობს, როგორც ადრე.
- არ დააყოვნა ოპოზიციის გამოხმაურებამაც, მაგალითად ლევან ხაბეიშვილმა თქვა, რომ ისინი უფრო მეტს „გადაუხდიან“ ეკლესიას, აქვე უნდა გავიხსენოთ ალბათ ისიც, რომ წინა ხელისუფლებაც ცდილობდა ეკლესიის გულის მოგებას წინასაარჩევნოდ სხვადასხვა გზით.
ეს სისტემა, რომელსაც ახლა მთავრობა იყენებს თვითონ ხომ არ გამოუგონია. ეს „იმემკვიდრეს“ წინა ხელისუფლებისგან. საერთოდ ეკლესიის დაფინანსება ასეთი პირდაპირი წესით წამოიწყო ბატონმა შევარდნაძემ, ედუარდ-გიორგიმ. მისი ლეგიტიმაცია მიბმული იყო საპატრიარქოსთან. ეს ფერისცვალება კომუნისტიდან დემოკრატი ლიდერის სახემდე გადიოდა სწორედ აი იმ ტრანსფორმაციაზე, რომელსაც ხელი ძალიან შეუწყო მაშინ საპატრიარქომ და პირადად პატრიარქმა, რადგან მას პირად მეგობრად თვლიდა – კოლეგები იყვნენ ისინი, ორივენი.
მაშინ თანხა იყო მცირე მოცულობის. შემდეგ, როდესაც სააკაშვილი მოვიდა ხელისუფლებაში, მან სცადა ეკლესიასთან დაედგინა რაღაც ტიპის ჩარჩოები, სად შეიძლება თანამშრომლობა, მაგრამ მიხვდა, რომ ეკლესიის რეიტინგი მიბმულია არარაციონალური ტიპის მექანიზმებზე, რომელსაც ვერ მართავ. რაც არ უნდა მაგარი მმართველი იყო, ანუ შენზე არ არის დამოკიდებული.
უფრო გასაგებად რომ გითხრათ, ძალიან კარგი მაგალითია, „მეფე ნარიმან ნარიმანიშვილი“, დიდი მეფე, ღმერთის ფენომენი – ხალხი მასთან დგას რიგებში დღეების განმავლობაში, რომ ის გამოვიდეს და სცემოს მათ. ეს ძალიან მძაფრი ფორმაა, მაგრამ რელიგიური შეცნობადობა არის დაკავშირებული ჩვენი არსების არარაციონალურ ნაწილთან.
ეს რაღაც მომენტში გაიაზრა წინა ხელისუფლებამ, ამიტომ მათ გადაწყვიტეს, რომ უბრალოდ, ძალიან უხეშად ამდგარიყვნენ და ეს მხარდაჭერა პირდაპირი შესყიდვის წესით ეყიდათ.
- მართლმადიდებელი ეკლესია გარკვეულ მხარდაჭერებს და ქონებას იღებს მუნიციპალიტეტებიდანაც. ცოტა ხნის წინ შვიდ მილიონზე მეტი მიიღო გელათისთვის. უნდა ველოდოთ, რომ ამბიონებიდან იქნება მმართველი პარტიის მხარდამჭერი ქადაგება?
ამის უდიდესი მოლოდინი არსებობს, უდიდესი. არათუ უბრალო მოლოდინი, არამედ უდიდესი. არც მანამდე აკლებდნენ. თუ დააკვირდებით, უბრალო მღვდლები კახეთიდან ქადაგებენ, რომ ბატონი ღარიბაშვილი არის მხსნელი… ჰაი-ჰუი. მე მას ვუჭერ მხარს. წინასაარჩევნოდ მაგათ ვინ გააჩერებს, მამაზეციერი ალბათ ისევ, თორემ მე სხვა ძალა არ მეგულება დედამიწაზე.
ეკლესია ვიღაცას იპოვის, ვისაც თავის მომხრედ გაიხდის და ის მერე უცებ ჰოპ… რომ ნახოთ პარლამენტში ეკლესიისთვის სასარგებლო კანონპროექტები ვინ შეიტანა, მივხვდებით. მაგალითად, ერთ-ერთი წარადგინა სოსო ჯაჭვლიანმა, რომელიც ზუსტად განათლების საკითხებს ეხებოდა. მანამდე წარადგინა, მაგალითად, ბატონმა ზვიად ძიძიგურმა, რომლითაც გამოაცხადეს, რომ პატრიარქს შეუძლია მიანიჭოს თეოლოგის ხარისხი, ანუ მე რისთვისაც ვისწავლე 10 წელი, ეს ხარისხი შეუძლია, პატრიარქს ადგეს და ვისაც გაუხარდება იმას მიანიჭოს.
ასეთ ხალხს იპოვის ხოლმე ეკლესია და ისინი რაღაცა ილეთს აკეთებენ ამ სხდომებზე.
- გამონაკლისების გარდა არც სხვებმა [ოპოზიციამ] დააფიქსირეს მკვეთრი პოზიცია. ვინ უნდა აუხსნას საზოგადოებას რასთან გვაქვს საქმე. ვის რა პასუხისმგებლობა აქვს ამ საქმეში?
ერთადერთი, ცოტა წამოილუღლუღეს რესპუბლიკელებმა, სხვა ვერავინ გაბედა. მათ ჰქონდათ რაღაც მომენტში კრიტიკული პოზიცია საპატრიარქოს მიმართ, მაგრამ ამას იყენებენ სხვები, რომ აი სწორედ მაგ პოზიციის გამო რეიტინგი არ გაქვთო.
ჩვენთან და ჩვენი კულტურისთვის დამღუპველი აღმოჩნდა რეიტინგულების ახალი კულტურა. რეიტინგი შეიძლება ჰქონდეს ტიკ ტოკზე სულელურ ვიდეოს, მილიონობით ნახვა, მაგრამ ეს ხომ არ ნიშნავს, რომ მისი არსი არის მნიშვნელოვანი.
თქვენ, რასაც გააჟღერებთ, მე მხოლოდ სათაურს წავიკითხავ და უკვე ჩემ აზრს ვიყალიბებ, რა არის ამ სტატიის ქვეშ; თქვენ მოგაკერებთ იარლიყს „ლიბერასტი“ ხარ თუ პირიქით – ტრადიციული პიროვნება.
ამ ჩარჩოშია ეს რელიგიურობა და ამას ხშირად პოლიტტექნოლოგები წყვეტენ, მაგალითად, შეიძლება დაიქირაოს პოლიტტექნოლოგი ბატონმა კობახიძემ… ჩამოვა და ეუბნება – თუ გინდა აქ რაღაც გქონდეს სერიოზული, ადექი და ამ ხალხს გაუზარდე ძმაო დაფინანსება. ოკ?
კობახიძე და სხვები რელიგიის ამბებში ხშირად ვერც ერკვევიან. ვიღაცებს ქირაობენ და ეს დაქირავებული ადამიანები ზომავენ ვის აქვს ყველაზე დიდი რეიტინგი. მერე ამ რეიტინგის მიხედვით ურჩევენ რა გააკეთონ ამათ.
- ამ გადაწყვეტილებით მიიღებს მთავრობა იმას, რაზეც გათვალა? – იმუშავებს ეს ამომრჩევლის განწყობაზე, მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ კიდევ არ გამოყო თანხა მაგალითად ონკოპაციენტების სრულად დაფინანსებისთვის. თვეობით ქუჩაში და სიცივეში ყოფნა მოუწიათ მშობლებს აქონდროპლაზიის საწინააღმდეგო წამლების მისაღებად.
ამაზე საბოლოო პასუხი არ არსებობს, მათი მიზანი ესაა, რომ აი ჩვენ მოგვეცით ხმები, ვართ კარგი ხალხი, ჩვენ ვაფინანსებთ საპატრიარქოს…
ვინც სცადა ამის გარკვევა, მაგალითად რესპუბლიკელებმა, ამით ვერ მიიღეს რეიტინგი, პირიქით – დაკარგეს ხმა. ბოლო არჩევნებში მათ საარჩევნო სიაში ჰყავდათ, შეიძლება გახსოვდეთ, ყოფილი მღვდელი. ყოფილი ბერი ჰყავდათ და ასეთი წარმომადგენლები. დისკუსიის გახსნაც სცადეს, ეს ყოფილი ბერი საკმაოდ საინტერესო რაღაცებს ჰყვებოდა.
ქალბატონები – სამნიძე და კორძაია ცდილობდნენ სეკულარიზმის პრინციპზე გაეღვივებინათ დისკუსია. კორძაიას კარგი გამოცდილება და სტარტი ჰქონდა ამასთან დაკავშირებით, თუმცა ყველაფრად ჩაიფუშა, იმიტომ რომ პარტიამ ვერ მიიღო რეიტინგი, პარლამენტში ვერ შედგა, როგორც პოლიტიკური გამოცდილების მქონე პარტია.
ახლა ეს რომ მაგალითად ჰქონდეთ სხვა პარტიებს, თქვენი აზრით, ისინი რას იზამენ, იმავეს მიბაძავენ? – ვერა. საბოლოო ჯამში ყველა პარტიის მიზანია შეაგროვოს ელექტორატი, მიიღოს ბევრი ხმა და მოხვდეს პარლამენტში. თუ მთავრობაში არა, საპარლამენტო დაფინანსების პარტიად მაინც იქცეს. ანუ ისევ მიიღებს მთავრობა იმას, რაზეც გათვალა.
რაც შეხება ბავშვებს. ბავშვები საქართველოში აღიქმებიან ნივთებად, ბავშვი ჩვენს კულტურაში არ აღიქმება ინდივიდად. უბრალოდ, არ ვამბობთ, რომ ბავშვი მაქვს, ვამბობთ, რომ ბავშვი მყავს, თორემ ამის მიღმა ეს ნივთია.
დაფინანსება ხომ მისცეს აქონდროპლაზიით დაავადებული ბავშვების დედებს, წამლები უყიდეს სიმბოლისტური თვალსაზრისით. ეს იყო ერთადერთი შედეგიანი ბრძოლა ფაქტობრივად. ეს ქალბატონებიც ალბათ დაუჭერენ მხარს ამ მთავრობას იმიტომ, რომ ეს არის ტექნიკური ნოკაუტი. შინაგანი მადლიერება ალბათ აქვთ, ასე თუ ისე ამ მთავრობამ უყიდა წამალი და არა წინა მთავრობამ.
მომავალი მთავრობა უყიდდა თუ არა, არ ვიცით. მიუხედავად იმისა, რომ ამაზე საერთოდ არ უნდა იყოს დისკუსია – საქართველოში უნდა არსებობდეს საერთო სოლიდარობაზე დაარსებული სადაზღვევო სისტემა, როგორც ევროპაშია და როდესაც ადამიანი გახდება ცუდად, მას ინდივიდუალურად უმკურნალოს სისტემამ.
თუ არ არის კმაყოფილი სახელმწიფოებრივი სისტემით შეუძლია წავიდეს კერძო ექიმთან, როგორც ეს არის მაგალითად გერმანიაში – თუ გახდები ცუდად, წახვალ ექიმთან. ის გეტყვის, დამელოდე 2 კვირა. გეჩქარება? წადი პირადი გადახდის სისტემით. ბევრი მოდელია. საქართველოში უფლის, მაგიის და ბედისწერის ანაბარად ხარ მიტოვებული.
ასეთ საზოგადოებაში თუ ცუდად გახდი, არცერთი ინსტიტუცია შენ მხარეს არ გეგულება, არაფერი დასაყრდენი სულიერად არ გაქვს, გარდა საკუთარი თავისა. შესაბამისად, იძულებული ხდები მაგიური წარმოდგენები შეიქმნა, რომ ზეთი მიშველის, მწარე ბალი, მამა გაბრიელი. ჰოდა ამ საზოგადოებაში რელიგიას ყოველთვის ექნება რეიტინგი და ყოველთვის დაუჯერებს მას ადამიანი. სხვა გამოსავალი არ აქვს.
მეორე საკითხია, რომ ეს რელიგიური საზრისები გადაწნულია კულტურულ კოდებთან – ბევრი რამ თავის დროზე გაკეთდა რუსეთის მიერ… მერე პიარში იქნა რელიგია ძალიან გამოყენებული, კომერციაში, მედიაში. ამას ერთი დარტყმით ვერ გატეხს ვერავინ, ამას უნდა სერიოზული საგანმანათლებლო პროცესი.
