თმის ბუდობრივი ცვენა იწყება მოულოდნელად და როგორც წესი, თავის კანზე, რამდენიმე ან ერთი მრგვალი ფორმის მელოტი ლაქებით, რომლებმაც შეიძლება ერთმანეთი გადაფარონ.
კლინიკა „კანის“ ექიმი-დერმატოლოგი თათია ძოძუაშვილი განმარტავს, რომ ბუდობრივი ალოპეცია ავტოიმუნური დაავადებაა, რომელსაც თმის ცვენა შეუძლია გამოიწვიოს სხეულის ნებისმიერ წერტილში. ექიმი ამბობს, რომ ეს საკმაოდ გავრცელებული მდგომარეობაა.
- რა არის ბუდობრივი ალოპეცია და რა ხდება ამ დროს?
ბუდობრივი ალოპეცია არის ალოპეციის ერთ-ერთი ფორმა, რომლის დროსაც თმის საფარველზე შეიძლება გაჩნდეს გამოტოვებული უბანი, ანუ აღინიშნება თმის არარსებობა; ეს შეიძლება იყოს თავის თმოვანი არე, წარბები, წამწამები, მამაკაცებში წვერის მიდამო და სხეულის სხვა ნაწილები, თუმცა უმეტესად დამახასიათებელია თმის ცვენა თავზე. ბუდობრივს იმიტომ უწოდებენ, რომ ბუდესავით, მომრგვალო ფორმა აქვს ხოლმე და ამ ადგილზე გამოტოვებულია თმა.
ბუდობრივი ალოპეცია ავტოიმუნური დაავადებაა და ამ დაავადების გამომწვევი მიზეზი შეიძლება იყოს გენეტიკური წინასწარგანწყობა, და, ასევე, სტრესი.
უშუალოდ პროცესს რაც შეეხება, ამ დროს ჩვენი ორგანიზმი, ჩვენი კანის დანამატებს – თმასა და ფრჩხილებს, უცხო სხეულებად აღიქვამს და იწყებს მათ მოშორებას რაღაც ადგილებზე თმების კარგვის სახით.
გარდა ამისა, შესაძლოა ენდოკრინოლოგიური პრობლემების, მაგალითად ფარისებრი ჯირკვლის ჰიპერფუნქციის დროსაც გამოიხატოს თმის ასეთი ცვენა; ამიტომ პაციენტს ვამისამართებთ შესაბამის სპეციალისტებთან.
Cleveland Clinic: ალოპეცია არეატა შეიძლება ნებისმიერს განუვითარდეს, მაგრამ მისი განვითარების რისკი მეტია: ბავშვთა ასაკში; თუ გაქვთ ალოპეაცია არეატას ოჯახური ისტორია; თქვენ ან თქვენი ოჯახის წევრებს გაქვთ აუტოიმუნური აშლილობა, მათ შორის დიაბეტი, წითელი მგლურა ან ფარისებრი ჯირკვლის დაავადება.
- როგორია სიმპტომები?
დასაწყისში შეიძლება დაიწყოს თავის თმოვანი არიდან ერთი პატარა უბნით, ეს შეიძლება იყოს იმდენად მცირე ზომის უბანი, რომ პაციენტმა თავისით ვერც კი შენიშნოს (თმაში, განსაკუთრებით უკანა ნაწილში, ძალიან ძნელია გამოტოვების აღმოჩენა) და შენიშნოს, მაგალითად, სტილისტმა.
Cleveland Clinic: ამ დროს შესაძლოა ჩაღრმავებები განვითარდეს ფრჩხილებზეც. რის გამოც ფრჩხილები შესაძლოა გაუხეშდეს, წააგავდეს სახეხი ქაღალდის ტექსტურას.
სამწუხაროდ, ხშირ შემთხვევაში, ასეთი სიმპტომის აღმოჩენის შემთხვევაშიც კი არ ხდება ექიმისთვის დროული მიმართვა, ნაცვლად ამისა ხდება თვითნებური მკურნალობა ხალხური მეთოდებით, ნივრით, წიწაკით და ასე შემდეგ. მიზეზი თუ დროულად არ იქნა ნაპოვნი, რა თქმა უნდა, მაღალია რისკი იმისა, რომ უფრო გავრცელდეს ეს უბნები, შემდეგ შეიძლება დაიწყოს წამწამების, წარბების ცვენა და ბოლოს მდგომარეობა მივიდეს ტოტალურ ალოპეციამდე, ანუ როცა თმა მთელ სხეულზე იკარგება – აღარ გვხვდება არც ბოქვენზე, არც ფეხზე, არც ხელზე და არც იღლიაში.
ამიტომ, პირველივე კერის გამოჩენისთანავე უნდა მიმართოთ ექიმ-დერმატოლოგსა და ტრიქოლოგს რომ დადგინდეს მიზეზი და დაიწყოს დროული მკურნალობა.
ბუდობრივი ალოპეცია შეიძლება შეგვხვდეს კანის სხვადასხვა დაავადების დროსაც. ამ დროს იმ ადგილზე, სადაც თმა ამოვარდება, ჩნდება ატროფია, იმ ადგილას კანი არის მკვდარი და თმა აღარ ამოდის. მაგალითად, ასე ხდება წითელი მგლურას დროს.
ამას დიფერენცირებას ახდენს ექიმი.
Cleveland Clinic: იშვიათ შემთხვევებში, დაკარგული თმის ადგილას შესაძლოა დამატებით აღინიშნებოდეს შემდეგი სიმპტომები: ქავილი; ფერის შეცვლა (წითელი, მეწამული, ყავისფერი ან ნაცრისფერი); მოკლე თმის ზრდა, რომელიც ზემოთ უფრო სქელია და სკალპისკენ ვიწრო ვიწრო; თეთრი თმის ზრდა.
- როგორ ხდება ბუდობრივი ალოპეციის მკურნალობა?
ზოგადად, ბუდობრივ ალოპეციას ქრონიკული მიმდინარეობა აქვს, თუმცა აღდგენადია, ანუ თმა ამოსვლას ექვემდებარება. ამ პროცესს დიდი დრო, დაახლოებით ექვსი თვიდან ერთ წლამდე შეიძლება დასჭირდეს.
მაგრამ გასათვალისწინებელია, რომ რეციდივის, ანუ გამეორების რისკი არსებობს, განსაკუთრებით ბავშვთა ასაკში (მაგალითად ექვს წლამდე, როცა არის პირველი შემთხვევა, რეციდივი შეიძლება იყოს პუბერტატის ასაკში, შემდეგ ორსულობის დროს, ანუ ნებისმიერი სტრესის დროს).
იმის გამო, რომ მდგომარეობა ქრონიკულია, ყოველთვის ვაფრთხილებთ პაციენტს, რომ მუდმივად იყოს ყურადღებით და გეგმიურად გადაამოწმოს ეს პროცესი შესაბამის სპეციალისტებთან.
მკურნალობა დამოკიდებულია ბუდობრივი ალოპეციის ფორმასა და პაციენტის ასაკზე. საჭიროების მიხედვით ინიშნება მედიკამენტური თერაპია. მაგალითად, თუ მიზეზი ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციაა, ენდოკრინოლოგი ნიშნავს შესაბამის მედიკამენტებს; თუ ვიტამინების დეფიციტია, ხდება ამ დეფიციტის შევსება; თუ მიზეზი ფსიქოემოციური ფონია, მკურნალობის პროცესში ერთვება დამამშვიდებელი მედიკამენტები.
გარდა ამისა, ამ დროს ლოკალურად ინიშნება სტეროიდული, ანუ ჰორმონული მალამოები ასაკის მიხედვით, რომ გავაძლიეროთ თმის ფოლიკული და დავეხმაროთ თმის წამოსვლას. უფრო მოზრდილ ასაკში შესაძლებელია ადგილობრივად ინიექციური თერაპია – იმ ადგილზე სადაც დაკარგულია თმა, კეთდება სპეციალური, ჰორმონალური ინიექციები. გარდა ამისა, ძალიან კარგად მოქმედებს პლაზმოლიფტინგი, მეზოთერაპიები.
თუ ეს ყველაფერი ფსიქო ემოციურ ფონზეა დაწყებული, ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ფსიქოლოგის ჩართულობას მკურნალობის პროცესში. გვყავდა ჩვენ ასეთი ბავშვი, წარბზე და წამწამზეც ჰქონდა თმის ცვენა, მიზეზი სტრესული ფონი იყო, როგორც კი ფსიქოლოგი ჩაერთო, დაჩქარდა პროცესი – ბავშვს ერთ თვეში თავზეც ამოუვიდა თმა, წარბზეც და წამწამზეც.
- რა რეკომენდაციები არსებობს ამ დროს კანის მოვლასთან დაკავშირებით?
თმის შეღებვა ამ დროს ნამდვილად არ არის სასურველი, მაგრამ თუ ეს ძალიან დიდი სტრესია პაციენტისთვის – თმის საღებავი უნდა შეარჩიოს უამიაკო, რომ კიდევ უფრო არ დავაზიანოთ თმის ძირები; პაციენტებს ვურჩევთ, არ მოხდეს თმის მექანიკურად გადაჭიმვა, ანუ თმის ძირების გადაძაბვა, რაც ართულებს მდგომარეობას.
მდგომარეობას ართულებს ცხელი ფენისა და თმის უთოს გამოყენებაც.
რაც შეეხება ქუდის ტარებას – კარგია, მაგრამ მუდმივად არა. საჭიროა ქუდი გვეფაროს გარეთ ყოფნისას, როცა დაბალი ტემპერატურაა, მაგრამ შენობაში უნდა მოიხადოთ, რომ თმამ და კანმა ისუნთქოს. მზე არ ზემოქმედებს ნეგატიურად ამ პროცესზე.
თავის დაბანის სიხშირე რეკომენდებულია კვირაში დაახლოებით ორ-სამჯერ; ამ დროს ექიმი ურჩევს პაციენტს სხვადასხვა კატეგორიის თმის ცვენის საწინააღმდეგო შამპუნს, მაგრამ ვერ ვიტყვი, რომ ამ პროცესში შამპუნზე ბევრი რამეა დამოკიდებული, ეს გამოიყენება როგორც დამხმარე თერაპია.
