„ჩვენ არ გვხედავენ და ჩვენი არ ესმით“, – ასე პასუხობს დიზაინერი თამარ ორაგველიძე კითხვას ხელოვანების პროტესტზე, რასაც ბოლო დროს ქვეყანაში სხვადასხვა ფორმით გამოხატავენ. ეს პროტესტი ბევრ მათგანს სამსახურის ფასადაც კი დაუჯდა, ისინი დაითხოვეს. ზოგმა მათგანმა სასამართლოში იჩივლა და მოუგო კულტურის სამინისტროს.
თამარი დიზაინერია, თბილისის სამხატვრო აკადემიაში ტექსტილისა და ინტერიერის დიზაინი შეისწავლა. პარალელურად ხატავს და ძერწავს, თიხაზე მუშაობს, ასწავლის.
მისი კოლეგა გვანცა ჯინჭარაშვილი კი ამბობს, რომ ხელოვანს ხმამაღალი პროტესტი არ სჭირდება, რადგან მას სხვა საშუალება აქვს თავისი სათქმელის გამოსახატად, საზოგადოებისთვის ხმის მისაწვდენად: „შეიძლება გამოფენა მოაწყოს და ამ გამოფენამ თქვას ყველაფერი“.
გვანცაც დიზაინერია და ხელოვნების პედაგოგი.
თამარს და გვანცას ბათუმში, ერთ-ერთ ისტორიულ სახლზე საახალწლო დემონტაჟის სამუშაოების შესრულებისას შევხვდით. „ისტორიული სახლია და დეკორაციის დემონტაჟის შემდეგ მისთვის პირვანდელი სახე და ფერი უნდა დაგვებრუნებინა“, – გვიყვება გვანცა.
თამარი ბევრი სახელოვნებო პროექტის თანაავტორი და მონაწილეა. ბევრ იდეას „შეასხა ფრთები,“ თუმცა არის ისეთებიც, რომლებიც ჯერ ისევ იდეებად დარჩა. გული დასწყდა, როცა ქალაქის ხელმძღვანელებისგან მხარდაჭერა ვერ მიიღო, როცა მეგობრებთან ერთად საინტერესო პროექტის განხორციელება სურდა.
„იყო ერთი პროექტი, როცა დამჭირდა ჩემი ქალაქის დახმარება, ასე ვთქვათ, გვერდში დგომა უფრო. გული დამწყდა იმიტომ, რომ მე არ მაქვს პრეტენზია მოვიდე რაღაც სკამზე. თუმცა, თუ ვინმე გამოჩნდება, ვინც შეძლებს ჩემ დახმარებას, უამრავ რაღაცაში ჩავერთვები იმიტომ, რომ სხვა შემთხვევაში არ გისმენენ, არავინ არ გიშვებს არსად.
თამარ ორაგველიძე – დიზაინერი
უამრავი იდეაა, მაგალითად, როგორ მოეწყოს დღესასწაული. გავიგეთ, ატრაქციონები ბავშვებისთვის, მაგრამ როგორ გითხრათ, ჩემი შვილი აღარ დამყვება უკვე, აღარ აინტერესებს. თუნდაც კონცერტი ცოტა სხვანაირად შეიფუთოს, სხვა პროგრამა იყოს.
რაც შეეხება ვიზუალს, გავიგეთ ეს მწვადი, ღვინო, ყველი, ჩურჩხელა, მაგრამ ეს ყველაფერი… მე ვყოფილვარ ევროპაში ახალ წელზე, სხვა დღესასწაულებზეც და სახლში შესვლა არ მინდოდა. ვერ ვხდებოდი, რომელ კუთხეში გავჩერებულიყავი, რადგან ყველაფერს აკეთებდნენ ადამიანები, რომლებმაც იცოდნენ ეს როგორ უნდა გაეკეთებინათ, ეს იგრძნობოდა ხალხშიც და გარემოშიც. აქაც შეგვიძლია იგივე გავაკეთოთ“.
თამარი ამბობს, რომ ის და მისი მეგობრები მზად არიან თავიანთი შესაძლებლობები ქალაქს შესთავაზონ, ამისთვის კი ისინი ვინმემ უნდა დაინახოს.
„კარგი გუნდი მყავს, ყველა ხელოვანია, კარგი ხედვები აქვთ, ყველას უნდა რაღაც გააკეთოს ამ ქალაქში, თუმცა უნდა ვთქვა, რომ ჩვენ არავინ გვიკაკუნებს. დიდი სიამოვნებით ჩავერთვებოდით, თუნდაც ფესტივალების გაფორმებაში, ქალაქის მოწყობაში. არაფერი ხდება საინტერესო და სამწუხაროდ, ისევ შიდა სივრცეებში გვარდება ეს ამბები, ჩვენამდე არ მოდის. თუ დაგვინახავენ, დავიხარჯებით სწორად და მეორეცაა – ჩვენც ვვითარდებით ასე. თუმცა ჯერჯერობით სიჩუმეა“, – გვიყვება თამარ ორაგველიძე.
თამარი თავისი დროის დიდ ნაწილს სახელოსნოში ატარებს, რომელიც მეუღლესთან ერთად შექმნა. ამბობს, რომ ეს ერთგვარი თერაპიის ადგილია, როგორც ბავშვებისთვის, ასევე დიდებისთვის:
„სულ მინდოდა მქონოდა სახელოსნო, უფრო ბავშვებისთვის, გარემოებიდან გამომდინარე. ბავშვებს არ აქვთ სივრცეები, სადაც თავისუფლად იმუშავებენ და შეისწავლიან ხელსაქმეს. მე, პირადად, ხელსაქმემ გადამარჩინა. დამოკიდებულები არიან ტელეფონებზე, კომპიუტერებზე, საერთოდ მოწყვეტილები არიან სოციუმს. აქ აქვთ საშუალება, რომ თავისუფლად შექმნან რაც უნდათ, ჩვენ ვეხმარებით ტექნიკურ ნაწილში და გვიყვარს მათთან კომუნიკაცია, ბევრ ინსპირაციას გვაძლევენ. რაც შეეხება დიდებს, მათაც ბევრი რუტინა აქვთ… აქ მოდიან, სწავლობენ, ჰობის სახით, ზოგს ბიზნესიდეაც უჩნდება, ჩვენ ღია ვართ ყველასთვის.“
თამარი მხოლოდ ნაწილობრივ ეთანხმება მათ, ვინც ამბობს, რომ არასაკურორტო სეზონზე, განსაკუთრებით ზამთარში „ბათუმი კვდება“, არაფერი ხდება საინტერესო და ქალაქი მორიგი სეზონის მოლოდინით ცხოვრობს.
„ზაფხული უფრო აქტიურია, ისევე, როგორც ყველგან, მაგრამ, ჩვენ ყოველთვის ვპოულობთ საქმეს. ბოლო ორი წელია გამოჩნდნენ ადამიანები, რომლებსაც უნდათ რაღაცების შექმნა, შეკვეთებსაც გვაწვდიან. ჩვენ ვეძებთ ადამიანებს, ვისაც დავაინტერესებთ, ახლა ვამჩნევთ, რომ ჩნდება ეს ინტერესი, ისეთი არა როგორიც საკურორტო სეზონის დროს, მაგრამ უნდათ დეკორაციები, უნდათ კორპორატიულად იმუშაონ, ერთად გაატარონ დრო. გარდა იმისა, რომ ვასწავლით, სასიამოვნო მუსიკას და შესაბამის გარემოს ვახვედრებთ“.
თამარი აქტიურად მონაწილეობდა თანაქალაქელების პროტესტში ქალაქის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლების, ისტორიული შენობების დასაცავად:
„ძალიან მიყვარს ეს ქალაქი და ვხედავ როგორ მახინჯდება. ეს ძალიან მაწუხებს. დიდი სიამოვნებით ვიქნებოდი ვინმეს მრჩეველი და არ გავაკეთებინებდი ძალიან ბევრ რამეს. თუმცა, სამწუხაროდ, ამ რეალობაში ვცხოვრობთ. იმისთვის, რომ დავიცვა ჩვენი ქალაქი, რომელიც სამწუხაროდ აღარ მომწონს, ყოველთვის დავესწრები პროტესტს, როგორც შევძლებ. აქედან წასვლა და გაქცევა არ მინდა. მინდა მივუკაკუნო ამ ხალხს, რომ გამოიხედონ და დაგვინახონ“.
გვანცა ჯინჭარაშვილსაც სამხატვრო აკადემია აქვს დამთავრებული, მოდის დიზაინის განხრით. გვანცას სახელოსნოში მუშაობის გარდა სკოლაშიც ასწავლის, ხელოვნების პედაგოგია. გვიყვება, რომ თამარის და მისი გზები ერთ-ერთი პროექტის შესრულებისას გადაიკვეთა და ახლა საერთო გეგმებიც აქვთ. ასეთი პროექტი იყო ისტორიული შენობის საახალწლოდ გაფორმება, შემდეგ კი დეკორაციის დემონტაჟი.
ხელოვანების პროტესტზე გვანცას განსხვავებული მოსაზრებები აქვს. ის მიიჩნევს, რომ პროტესტის გამოხატვა სიჩუმითაც შეიძლება:
„ხელოვანებს არ უყვართ ბევრი ლაპარაკი, გამოსვლები არ უყვართ. ხელოვანები თავის სათქმელს გამოხატავენ ტილოებით, ნამუშევრებით, მათ მიერ პროტესტის გამოხატავს ბევრი ლაპარაკი არ სჭირდება, შეიძლება გამოფენა გააკეთონ ისეთი, რომ პროტესტი იკითხებოდეს“.
გვანცა ჯინჭარაშვილი – დიზაინერი
გვანცა ახალგაზრდებისთვის განვითარების, სწავლის გაგრძელების შესაძლებლობაში ხელშეწყობის საჭიროებებზე ამახვილებს ყურადღებას:
„ახალ თაობას სჭირდება ხელის შეწყობა, გზის გაკვლევა. ხელის შეწყობა არის ერთ-ერთი წინაპირობა იმისთვის, რომ ახალგაზრდა ადამიანს, დამწყებს მოუნდეს, თუნდაც ქვეყნის მასშტაბით გაცოცხლება. თუ ეს ვერ დავინახეთ, ან მე ან ჩემმა თანატოლმა ხელოვანებმა, რა თქმა უნდა სურვილი გვექნება, რომ ქვეყნის ფარგლებს გავცდეთ. სამწუხაროდ, მქონია ასეთი შემთხვევები, როდესაც შემოსავლები ვერ მიმიღია ჩემი პროფესიით და კონსულტანტად მიმუშავია, ღამეები მითენებია იმისთვის, რომ დამოუკიდებელი ვყოფილიყავი. ეს კარგია, რაღაცას სწავლობ, გამოცდილებას იღებ… უკეთესი იქნება, თუ უკეთეს საქართველოში ვიცხოვრებთ.
დავამთავრე ბაკალავრიატი, მაგრამ არის მაგისტრატურაც, ბევრი რაღაც შეიცვალა სამხატვრო აკადემიაში… ერთ ადგილას ვარ. განათლების მიღება კიდევ შეიძლება, მაგრამ წამახალისებელი რაღაცებიც უნდა არსებობდეს. რა თქმა უნდა სახელმწიფომ უნდა შეუწყოს ხელი იმას, ვისაც ამის ფინანსები არ გააჩნია, თუნდაც სტუდენტს“.
ვხედავ ბეტონის ჯუნგლებს, პირდაპირი მნიშვნელობით. კარგს ვერ ვიტყვი. რაღაცებზე უნდა დავფიქრდეთ ადამიანები, ალბათ მალე მზა ვეღარ შემოგვანათებს სახლებში ამხელა ცათამბჯენების გადამკიდე, ალბათ მართლა აღარ იარსებებს ის ძველი კულტურული ძეგლები, რასაც დღეს ვუყურებთ, ჩვენმა შვილებმა შეიძლება ვერც ნახონ, იმიტომ, რომ აღარ მოსწონთ სამშენებლო კომპანიებს დაბალი შენობები, ულამაზესი კარით, გაფორმებით, სადარბაზოებით. დიდი სურვილი მაქვს, შეჩერდეს ეს ყველაფერი – აღარ იყოს მინის და ბეტონის ჯუნგლები.
ამის შესახებ ბათუმში, თუნდაც თბილისში ძალიან ბევრი პროტესტი იყო. საზოგადოებას ვეტყოდი, რომ მაგრამ უნდა შეგვეძლოს პირდაპირი გამოხატვა იმ პროტესტის, რისი დაცვაც გვინდა. აუცილებელია ამის შენახვა, აუცილებელია ჩვენი კულტურული ძეგლების დაცვა, გავიხედოთ საზღვარგარეთ – უძველესი ქალაქები არსებობს დღემდე, ისევ ისეა შენახული და რესტავრირებული.
უნდა დავიცვათ ჩვენი კულტურა იმისთვის, რომ მომავალ თაობას დავუტოვოთ ისტორია, ის, რაც არსებობს“.
