„უკრაინელებმა განახორციელეს საკმაოდ ძველი მეთოდი: ჩასაფრება ახალი საწინააღმდეგო საშუალებებით, რაც იყო მოულოდნელი რუსებისთვის და მოახერხეს თვითმფრინავების ჩამოგდება. ეს საკმაოდ მტკივნეული დარტყმა იყო რუსებისთვის,“ – იმ ამბავზე გვიყვება გადამდგარი გენერალ-მაიორი, უკრაინელებმა რუსების SU 34-ები რომ ჩამოაგდეს. ვახტანგ კაპანაძე ომის გარდატეხის ნიშნებს 2024 წელსაც ვერ ხედავს, თუმცა ხაზს უსვამს, რომ რუსეთი კარგავს გავლენას შავ ზღვაზე.
„რა შავი ზღვის ფლოტზეა ლაპარაკი, როცა რუსები ხომალდს ხან სიმფეროპოლში მალავენ, ხან – ოჩამჩირეში, დაარბენინებენ წინ და უკან, რაც დარჩა იმათ,“ – ამბობს გადამდგარი გენერალი და ხაზს უსვამს იმას, რომ თუ რუსეთს შავ ზღვაზე წვდომა შეეზღუდება, მისი ამბიციებიც შემცირდება.
„ეს მოხდა ბალტიის ზღვაზე, როცა იქ კალინინგრადის ვიწრო გასასვლელი დარჩა რუსეთს, დანარჩენ მთლიანად ნატოს წევრი ქვეყნებია, შვედეთიც ხვალ-ზეგ გახდება ნატოს წევრი ქვეყანა. ასეთივე პირი უჩანს რუსეთს შავ ზღვაზეც,“ – გვიყვება გადამდგარი გენერალი.
„ბათუმელებმა“ ვახტანგ კაპანაძესთან ინტერვიუ ჩაწერა. ის სამხედრო მეცნიერებათა დოქტორია და საქართველოს გენერალური შტაბის უფროსი ორჯერ იყო. ვახტანგ კაპანაძე ანალიტიკური ორგანიზაცია „ჯეოქეისის“ მრჩეველია.
- ბატონო ვახტანგ, ნიდერლანდების შეიარაღებული ძალების მთავარსარდალი მარტინ ვაინენი მიიჩნევს, რომ მისი ქვეყანა და საზოგადოება მზად უნდა იყვნენ იმისათვის, რომ რუსეთი შესაძლოა თავს დაესხას. გენერლის მოსაზრებით, რუსეთი ძლიერდება, რის გამოც კრემლის შესაკავებლად ქვეყნებს ძლიერი ჯარი სჭირდებათ. „არის მხოლოდ ერთი ენა, რომელიც რუსეთს ესმის. ეს ძლიერი ჯარის ენაა“, – ამბობს ის. რამდენად რეალისტური თქვენთვის გენერლის ეს ვარაუდი?
რუსეთი ნატოს წევრ ქვეყანას მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება თავს დაესხას, თუ ის წარმატებას მიაღწევს უკრაინაში. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის ამის გამკეთებელი არ არის.
ზოგადად ნატოს წევრს ქვეყნებში ამ ომის პირობებში ჩამოყალიბდა მიდგომა, რომ უნდა ჰყავდეთ ქვეყნის თავდაცვისთვის საკმარისი შეიარაღებული ძალები, რათა საჭიროების შემთხვევაში, დამოუკიდებლადაც შეძლონ თავდაცვა. აქამდე ეს მიდგომა, მაგალითად, იგივე ჰოლანდიას ნამდვილად არ ჰქონდა: ჯავშან-სატანკო დანაყოფებიც კი, გააუქმა, შეამცირა ჯარი, მას ბევრმა ქვეყანამ მიბაძა ასევე. ახლა ყველა ქვეყანა ისევ უბრუნდება ფაქტობრივად „ცივი ომის“ პერიოდს. ეს ძალიან კარგი იქნება, ვინაიდან საერთო ჯამში რუსეთი ძლიერდება, მაგრამ თუ ევროპამ დაიწყო შესაბამისად გაძლიერება, კარგად გვახსოვს, რით დასრულდა „ცივი ომის“ შეჯიბრი შეიარაღებაში ნატოსა და საბჭოთა კავშირს შორის.
- ეს მიდგომა ხომ არ გამოიწვევს იმას, რომ ნატოს წევრმა ქვეყნებმა, შესაძლოა, უკრაინაზე დახმარების გაძლიერების ნაცვლად, უპირატესობა მიანიჭონ საკუთარი ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობის გაზრდას?
უკრაინის დახმარება გარკვეულწილად შეიძლება ჩაითვალოს საკუთარი ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობის გაზრდად. კარგად ესმით დასავლეთში, რომ თუ შესაძლებელია მოწინააღმდეგის შეჩერება მათი საზღვრებიდან შორს, მაშინ არ მოუწევთ მისი შეჩერება თავის ტერიტორიაზე.
მხოლოდ ამერიკის შეერთებული შტატების წლიური სამხედრო ბიუჯეტი 732 მილიარდი დოლარი იყო, როცა რუსებს ჰქონდათ გამოყოფილი 65 მილიარდი დოლარი. ამას თუ ნატოს შესაძლებლობებსაც დავუმატებთ, არა მგონია, რუსეთი ისე გაძლიერდეს, რომ ნატოსთან ბრძოლაზე იფიქროს.
- წინა ინტერვიუში ამბობდით, რომ რუსეთ-უკრაინის ომი ჩიხში შევიდა. ამ მოცემულობაში ხომ არ იზრდება რისკი, ნატო ჩაერთოს ამ ომში?
არა მგონია, ამ ეტაპზე რუსეთმა კიდევ უფრო დიდი ლუკმის გადაყლაპვა სცადოს, ვიდრე შეუძლია. არა მგონია, რუსეთი ნატოს ეტაკოს, რამდენიმე თვეა ავდეევკა ვერ აუღია, რა ნატოსა და ჰოლანდიაზეა ლაპარაკი?
- დასავლური მედიის თანახმად, პუტინის არმიას არათუ ბევრი დრონი და საარტილერიო ჭურვები აქვს, არამედ რადიოელექტრონული ომის წარმოების წარმატებული ტაქტიკაც შეიმუშავა – როგორ მოხდა, რომ დასავლეთმა დაუშვა რუსეთის გაძლიერება?
რუსეთი არ არის პატარა ქვეყანა, მას აქვს თავისი სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსი, თავისი სამხედრო მეცნიერები და სამხედრო კონსტრუქტორები ჰყავს. გარკვეულწილად რადიოელექტრონული ბრძოლის საშუალებების გამოყენება არის პასუხი უპილოტო საფრენი აპარატების გამოყენებაზე: ჩახშობა, ხარვეზების შეტანა რადიოელექტრონულ სივრცეში.
ამ ორი წლის განმავლობაში რუსეთმა გარკვეული დასკვნები გამოიტანა. მე ვამბობდი თქვენთან ინტერვიუებში, რომ გრძელი ომის დროს მხარეების შესაძლებლობები თანაბრდება: სუსტი [ვინც გადარჩება] იღებს გამოცდილებას, ძლიერი კი, რომელიც კარგავს გამოცდილ მებრძოლებს, ივსება ახალგაზრდა, გამოუცდელი მებრძოლებით.
რაღაც ნაწილი მაკომპლექტელების სამხედრო აღჭურვილობისთვის შედის რუსეთში და ამასაც ვერავინ უარყოფს – ამერიკული და კანადური დეტალები აღმოაჩინეს ჩამოგდებულ უპილოტოებსა და რაკეტებში. სპეციალური კომისია სწავლობს ამ საკითხებს და ბევრი კომპანიაა შესული შავ სიაში, რომლებიც შემჩნეული არიან რუსეთთან თანამშრომლობაზე.
არსებობს შუა აზიის ქვეყნები, მათ შეიძლება მიიღონ გარკვეული დეტალი და შემდეგ იქიდან მოხვდეს ეს დეტალი რუსეთში. ასევეა ჩინეთი და ჩრდილოეთ კორეაც. მსოფლიო გლობალიზაციის პირობებში ყველაფერს ვერ დაკეტავ, რუსებს შესაძლოა მასობრივად არ აწვდიდნენ ამ დეტალებს, მაგრამ აქვთ წვდომა. სანქციები მუშაობს, მაგრამ კოლბაში ვერ ჩასვამ რუსეთს.
ის, რომ რუსეთის სამხედრო პოტენციალი გაიზარდა, არ ნიშნავს, რომ რუსეთი გაძლიერდა, ეს ნიშნავს იმას, რომ მისი ეკონომიკის მნიშვნელოვანი ნაწილი გადავიდა სამხედრო მიმართულებაზე. ეს ნიშნავს იმასაც, რომ ეკონომიკას მნიშვნელოვანი ზიანი მიადგა: მისი დიდი ნაწილის გასამხედროვდა, ფინანსები ერთი ჯიბიდან მეორეში გადავიდა. ასე რომ, სანქციებს ექნება შედეგი. ამას დრო სჭირდება.
- როცა რუსეთს ხელში აქვს იარაღი, ფული და არ უჭირს ადამიანური რესურსი, რამდენად უშვებთ, რომ შესაძლოა მიაღწიოს წარმატებას უკრაინაში?
დახედეთ რუკას, რა წარმატებაზეა საუბარი? ის, რომ უკრაინას წარუმატებელი კონტრშეტევა ჰქონდა, ეს რეალობაა, მაგრამ ეს ომის მხოლოდ ერთი ეპიზოდია: ომებში ხდება წარუმატებული ოპერაციები და წარუმატებელი კამპანიები. ეს არ ნიშნავს უკრაინისთვის ომში წარუმატებლობას. გაიხსენეთ მეორე მსოფლიო ომში საბჭოთა ჯარების წარუმატებელი შეტევები ვიაზმაზე, ხარკოვის მე-3 ბრძოლა, რჟევის „ხორცის საკეპი მანქანა“. ასი ათასობით საბჭოთა მებრძოლი დაიღუპა, გენერლებმა ან თავი მოიკლეს ან ვლასოვივით გერმანელების მხარეს გადავიდნენ, მაგრამ ომი სსრკ-მ მოიგო.
რუსეთი რამდენი თვეა ცდილობს ერთი პატარა სოფლის, ავდეევკას აღებას. ამდენი თვეა გასული და ბახმუტიდანაც ვერ წაიწია წინ ხო? საუბარია მეორე არმიაზე მსოფლიოში, როგორც თავად, რუსები იძახიან. რუსეთი არის ქვეყანა, რომელმაც შავი ზღვის ფლოტი დაკარგა ფაქტობრივად. ასე თუ გაგრძელდა, ორი ქვეყანა დარჩება, რომელსაც შავ ზღვაში ფლოტი არ ეყოლება: საქართველო და რუსეთი. რა დიდ წარმატებაზე შეიძლება იყოს ლაპარაკი?
მთელი რუსეთის ამოცანა გადასულია იმაზე, რომ დონბასისი ადმინისტრაციულ საზღვარზე გავიდეს. ამისთვის მას კაი ხანი კიდევ დასჭირდება, რადგან სლავიანსკი და კრამატორსკიც ასაღები აქვს, რუსები კი, ჯერჯერობით ისევ ავდეევკაში ომობენ.
- აქვე რუსულ ხომალდზე გვითხარით, უკრაინელებმა რომ ჩაძირეს რამდენიმე დღის წინ ყირიმთან. როგორ შეძლეს უკრაინელებმა რუსული ფლოტის განადგურება?
უკრაინის საზღვაო ძალები ფაქტობრივად არ მოქმედებს, ბრიტანელებმა აიღეს თავის თავზე დახმარება უკრაინის სამხედრო-საზღვაო მიმართულებზე. ეს დაეტყო კიდეც უკრაინას – შესაბამისი ხომალდსაწინააღმდეგო რაკეტებით, წყალზედა დრონებით და ასე შემდეგ.
ჩათვალეთ, რომ რუსეთი აღარაფერს წარმოადგენს შავ ზღვაზე. ის ყირიმიც სტრატეგიული მნიშვნელობის ფლოტის გარეშე არაფერი იქნება. გაიხსენეთ ისტორია, ათასრვაასიანებში, ყირიმის ომის დროს მთლიანად ჩაეძირა რუსეთს შავის ზღვის ფლოტი, იგივე მოუვიდა ცუსიმას კონცხთან იაპონელეთან ომში. ასე რომ, მსგავსი რამ არ არის რუსებისთვის ახალი ამბავი.
გეტყვით იმასაც, რომ რაც უფრო შეეზღუდება რუსეთს წვდომა ზღვაზე, მით უფრო შეუმცირდება ამბიციები. რაც მოხდა ბალტიის ზღვაზე, როცა კალინინგრადის ვიწრო გასასვლელი დარჩა რუსეთს, დანარჩენ მთლიანად ნატოს წევრი ქვეყნებია, შვედეთიც ხვალ-ზეგ გახდება ნატოს წევრი ქვეყანა. ასეთივე პირი უჩანს რუსეთს შავ ზღვასაც: არ არის გამორიცხული, შავ ზღვაშიც იგივე ვითარება შეიქმნას. რა შავი ზღვის ფლოტზეა ლაპარაკი, როცა რუსები ხომალდს ხან სიმფეროპოლში მალავენ, ხან – ოჩამჩირეში, დაარბენინებენ წინ და უკან, რაც დარჩა, იმათ.
ეს დაპირისპირება უკვე გადასულია ომით გამოფიტვის პირობებზე. პუტინს აწყობს ეს მდგომარეობა. ის კომფორტულად გრძნობს თავს ამ პირობებში: არჩევნები მოდის რუსეთში და ამ დროს პუტინი გარკვეულ წარმატებებზეც ისაუბრებს – ალბათ ავდეევკას აიღებენ რუსები.
არ არის გამორიცხული, უკრაინელებმა დათმონ სამხრეთ მიმართულებაზე კონტრშეტევის დროს მოპოვებული რობოტინო-ვერბოვოს ზღუდესთან დაკავებული ტერიტორიები. რუსები შეეცდებიან, გაასწორონ თავდაცვის ხაზი. ამას გაასაღებს რუსეთი დიდ გამარჯვებად არჩევნების დროს. რაც დღეს ჩანს, რუსეთის ამოცანა არის მხოლოდ ის, რომ გავიდეს დონბასის საზღვარზე.
- ამ გადასახედიდან ჩანს ომის გარდატეხის წინაპირობა 2024 წელს?
ჯერ ასეთ წინაპირობას მე ვერ ვხედავ. მგონია, რომ უფრო იქნება ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება 2024 წელს. ამ ეტაპზე უკრაინასაც უნდა აწყობდეს ამოსუნთქვის შესაძლებლობა. გასაგებია, რომ ამას ორივე მხარე გამოიყენებს გასაძლიერებლად, მაგრამ უკრაინას უფრო მეტი ეკონომიკური დახმარება თუ გაუწია დასავლეთმა, უკრაინა უფრო სწრაფად შეძლებს გაძლიერებას.
- როგორია უკრაინელების სამხედრო რესურსი – დიდი ვნებათაღელვა გამოიწვია მობილიზაციის ხელახლა გამოცხადებაზე ინფორმაციამ უკრაინაში. ითქვა იმის შესახებაც, რომ უკრაინა მოუწოდებს უცხოეთში გასულ საომარი ასაკის კაცებს დაბრუნდნენ ქვეყანაში?
მობილიზაციის გამოცხადებას, ცხადია, წყვეტს სამხედრო-პოლიტიკური ხელმძღვანელობა. გარკვეული მობილიზაცია მუდმივად უნდა მიმდინარეობდეს, რადგან განსაკუთრებით წინა ხაზებს როტაცია სჭირდება.
არა მგონია, რომ 500-ათასიანი მობილიზაციაა საჭირო ამისთვის, დღეს უკრაინას ეს არ სჭირდება. ისევ გეგმური მობილიზაცია თუ განახორციელა უკრაინამ, განახორციელა წარმატებით და არა 7 და 10 %-ით, როგორც უკრაინის ზოგიერთ რაიონში ეს ხდება, მაშინ მას ექნება შესაძლებლობა, გააგრძელოს ეს სამხედრო დაპირისპირება.
- ბევრს მიაჩნდა, რომ რუსეთის არმია ომის დაწყებიდან მალევე დემორალიზდა. შემდეგ იყო პრიგოჟინის გამოხტომები – ახლა საბრძოლო მორალის თვალსაზრისით, როგორია ამ ორი არმიის განწყობები?
გამიჭირდება რუსეთის შეიარაღებული ძალების ფსიქოლოგიური მდგომარეობა განვიხილო, თუმცა, ფაქტია, რომ ქვეყანა, რომელსაც გარკვეული წარმატებები გააჩნია, მაშინ მორალიც ამაღლებულია. თანხები, რომელსაც რუსეთში უხდიან სამხედრო მოსამსახურეებს, საკმაოდ მაღალი: უსახლკარო რუსეთში ძალიან ბევრია, რომელსაც არყის ფულიც როცა არ აქვს, ეწერებიან ჯარში.
- 29 დეკემბრის ღამით და გამთენიისას რუსეთმა მორიგ ჯერზე დაბომბა უკრაინული ქალაქები. ოლქის გუბერნატორის თქმით, ხარკოვი ათჯერ დაიბომბა, რის შედეგადაც დაიღუპა ხალხი. ეს არის პასუხი 26 დეკემბრის შემთხვევაზე, როცა ყირიმში რუსული ხომალდი გაანადგურეს, ან როცა უკრაინელებმა რამდენიმე SU-34 ჩამოაგდეს?
ერთდროულად ჩამოგდეს სამი SU-34, შემდეგ კიდევ ერთი – აქტიურად იმოქმედეს უკრაინელებმა რუსეთის სიღრმეში მოქმედ თვითმფრინავებზე. ფიქრობდნენ, რომ დაცულ ტერიტორიაზე იყვნენ და იქიდან უშვებდნენ პლანირებად ბომბებს… უკრაინელებმა განახორციელეს საკმაოდ ძველი მეთოდი: ჰაერსაწინააღმდეგო ჩასაფრება ახალი საწინააღმდეგო საშუალებებით, რაც იყო მოულოდნელი რუსებისთვის და მოახერხეს ამ თვითმფრინავების ჩამოგდება. ეს საკმაოდ მტკივნეული დარტყმა იყო რუსებისთვის.
რუსები მანამდეც ბომბავდნენ უკრაინას. ზამთარში ყველა ელოდა იმას, რომ რუსები გააქტიურებდნენ ენერგეტიკის ობიექტებზე დარტყმებს. ვფიქრობ, გაიზრდება დარტყმები ენერგეტიკულ და სამოქალაქო ობიექტებზე.
- რა ხდება ფრონტის წინა ხაზზე – აქვთ თუ არა უკრაინელებს წინსვლა, მაგალითად, დნეპრის მარცხენა სანაპიროზე, სადაც ისინი პლაცდარმს აწყობდნენ კონტრშეტევისთვის?
ავდეევკასთან მიდის ალყის შევიწროება რუსეთის მხრიდან, მათ გარკვეული წარმატება გააჩნიათ. უკრაინამ უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება, დარჩეს ალყაში და ისე გააგრძელოს ბრძოლა, თუ გამოიყვანოს დანაყოფი და გააძლიეროს თავდაცვის ხაზი.
რაც შეეხება მარცხენა ნაპირზე პლაცდარმის თემას, ეს მნიშვნელოვანია, როცა აპირებ მდინარის გადალახვას, ფორსირებას, ხოლო თუ არ აპირებ ფორსირებას, იქ პლაცდარმის შენარჩუნება და დანაყოფის მუდმივი ცეცხლის ქვეშ ყოფნას რა აზრი აქვს. ბატალიონზე რომ დანაყოფმა განახორციელოს ფორსირება, მას სჭირდება პლატფორმა მინიმუმ 4-5 კილომეტრი სიღრმის…
ვერ გეტყვით, რა გეგმა აქვთ უკრაინელებს. უკრაინელებმა უნდა გადახედონ თავიანთ სტრატეგიულ და ოპერატიულ გეგმებს. ჩემი აზრით, მათ სტრატეგია უნდა შეცვალონ და ახალი ტიპის სტრატეგია შეიმუშაონ. მათ უნდა გამოიყენონ არაპირდაპირი ზემოქმედების სტრატეგია.
- ეს რა გულისხმობს?
გულისხმობს არა უშუალოდ მოწინააღმდეგის გადაწყვეტის მიმღებ და გრავიტაციულ ცენტრებზე დარტყმას, რომელიც ფრონტის ხაზზეა, არამედ არის სიღრმეში, მომარაგების ხაზებზე დარტყმას, ფსიქოლოგიურ ოპერაციას, ეს გულისხმობს ასევე მოწინააღმდეგის ზურგში პრობლემების შექმნას. ეს ნიშნავს იმას, რომ მოწინააღმდეგე არაპირდაპირ აიძულო, მიიღოს შენი პირობები. ეს ასევე გულისხმობს სპეცოპერაციებს მოწინააღმდეგის ზურგში, პარტიზანული ომის გააქტიურებას. უკრაინას ამის პოტენციალი ნამდვილად გააჩნია.
- უკრაინას საჰაერო თავდაცვის საშუალებებს, რაც მას კონტრშეტევისთვის სჭირდება, მიაწვდიან გაზაფხულისთვის. რა მასშტაბის სამხედრო რესურსს აჩენს ეს უკრაინელების ხელში?
რა რაოდენობაც დაანონსდა, მას მიიღებს უკრაინა, თუმცა ეს იქნება ერთი-მესამედი იმისა, რაც უკრაინას სჭირდება. ყოველ შემთხვევაში, რასაც მიიღებენ, ამით შეძლებენ საჰაერო თავდაცვის გაძლიერებას. სულ 42 ერთეულზეა საუბარი.
ჩემი აზრით, ჯერჯერობით კონტრშეტევაზე არ უნდა იფიქროს უკრაინამ, უკრაინამ უნდა იფიქროს გადაჯგუფებაზე, სულის მოთქმაზე, გაძლიერებაზე, შემდეგ კი, უნდა იფიქროს კონტრშეტევაზე.
უკრაინისთვის ამ ომმა აჩვენა, რომ ის სტრატეგია, რაც შეიმუშავეს არ აღმოჩნდა წარმატებული, საჭიროა გეგმების გადახედვა, ეს არ არის კატასტროფა, ერთი ეპიზოდია ამ დაპირისპირების. ეს იქნება ხანგრძლივი ომი, რასაც მე დიდი ხანია ვამბობ. ამ გაჭიანურებულ ომში უკრაინამ უნდა შეძლოს პოლიტიკური და ეკონომიკური, სამხედრო თვალსაზრისით გარდაქმნა, გათანამედროვება, ამაში კი, უკრაინას ძალიან უნდა დაეხმაროს დასავლეთი. დასავლეთმა კარგად უნდა აწონ-დაწონოს და მიხვდეს, რომ ურჩევნიათ რუსები შეაჩერონ უკრაინაში, ვიდრე მოუწიოთ მათი საკუთარი ქვეყნების საზღვრებთან შეჩერება.
ეს არის გლობალური დაპირისპირება სიკეთეს და ბოროტებას შორის. ბოროტების მხარესაა რუსეთი, ირანი, ჩრდილოეთ კორეა. სიკეთის მხარესაა უკრაინა, ევროპა, აშშ. თუ გაიმარჯვა ბოროტებამ, ეს დიდი პრობლემა იქნება ყველასთვის.
