გამოვიგონეთ რობოტი და ჭკვიანი ტანსაცმელი – ქართველი მოზარდები NASA-ში გაემგზავრებიან

გუნდ TerraTech-ის წევრები – დავით რუსია, საბა ხაბურზანია, თამარ გამგებელი, გიგი გამსახურდია და ლუკა კუკავა 2023 წლის ათასწლეულის ინოვაციის მთავარი გამარჯვებულები არიან.

გუნდმა მაღალტექნოლოგიური ჭკვიანი უნიფორმა და მაღაროელი რობოტი შექმნა, რომელიც მაღაროელებს უსაფრთხო სამუშაო გარემოს უზრუნველყოფაში დაეხმარება.

გამარჯვებული გუნდი აშშ-ის საელჩოს დაფინანსებით, ტეხასში, NASA-ს კოსმოსური ცენტრის საზაფხულო სკოლაში გაემგზავრება და იქ დაგეგმილ აქტივობებში მიიღებს მონაწილეობას.

გუნდი ბათუმის, თბილისის, ზუგდიდისა და სენაკის სკოლების მოსწავლეებისგან არის დაკომპლექტებული.

გუნდ TerraTech – დათო რუსია, საბა ხაბურზანია, თამარ გამგებელი და გიგი გამსახურდია

„ბათუმელები“ დათო რუსიას ესაუბრა, რომელიც ბათუმის ქართულ-ამერიკულ სკოლაში სწავლობს და ამ გუნდის ერთ-ერთი წევრია. დათო მე-12 კლასელია.

„ამ პროექტზე დაახლოებით შვიდი თვის მანძილზე ვმუშაობდით. პირველი ადგილი მოვიპოვეთ და გავემგზავრებით ტეხასში.

მილენიუმის კონკურსში გამარჯვება ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პროექტი იყო.

ჩვენი გამოგონება მოიცავს რობოტ მაღაროელს და ასევე ჭკვიან უნიფორმას მაღაროელებისთვის. რობოტის შექმნის მიზანია, შექმნას მაღალტექნოლოგიური და უსაფრთხო გარემო მაღაროში“, – გვეუბნება დათო.

საქართველოში არსებული მაღაროების და შახტების უმრავლესობაში სიცოცხლისთვის საშიში გარემოა. არაერთი ტრაგიკული ფაქტიც მომხდარა ამ წლების განმავლობაში.

დათო ამბობს, რომ სწორედ ეს იყო მათი გამოგონების ინსპირაციაც.

„აქედან გამომდინარე გადავწყვიტეთ, რომ რაღაც ცვლილება მოგვეტანა.

მაღაროელი რობოტი ქმნის მაღაროების 3D რუკას, აფიქსირებს მავნე აირებს დახურულ სივრცეში, წმენდს აირებს, რადგან ხშირად მაღაროების აფეთქებას იწვევს დაგროვილი აირები.

ყველაზე გავრცელებული გაზი მაღაროებში არის მეთანი, რომელსაც სუნი არ აქვს და შეუძლია მოულოდნელად გათიშოს ადამიანი. რობოტში ჩამონტაჟებული სენსორები აფიქსირებს ამ გაზებს და აკეთებს პრევენციას.

ყველა ეს მონაცემი იგზავნება სამონიტორინგო სისტემაში, რომელიც პასუხისმგებელია ადამიანის უსაფრთხოებაზე.

რაც შეეხება მაღაროელის უნიფორმას, ისიც დააფიქსირებს ამ გაზს და მისცემს სიგნალს არა მხოლოდ მაღაროელს, არამედ გადასცემს ამ სიგნალს ზემოთაც, რომ სწრაფი კავშირი დამყარდეს მაღაროსა და ზედაპირს შორის, სამონიტორინგო სისტემასთან.

ეს არის ინოვაციური სისტემა, რომელსაც შეუძლია ნამდვილად გადაარჩინოს სიცოცხლე. ჭკვიანი უნიფორმა ასევე აგროვებს მაღაროელების ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაციას და აქედან გამომდინარე შესაძლებელია მათი სასიცოცხლო მაჩვენებლების გაზომვა, როგორიც არის პულსი, ტემპერატურა და ასე შემდეგ“, – გვეუბნება დათო რუსია.

პროექტზე მუშაობის დაწყებამდე, როგორც დათო გვეუბნება, გუნდის წევრებმა კონსულტაცია გაიარეს პროფესიონალ მაღაროელებთან და საქართველოში არსებული მაღაროების და შახტების სტრუქტურა შეისწავლეს.

რამდენ ხანში იქნება შესაძლებელი, რომ ეს სისტემები პრაქტიკულ გამოყენებაში დაინერგოს? – ვკითხეთ დათოს. მისი თქმით, მიუხედავად იმისა, რომ მათი გამოგონება მასშტაბურად დიდია, „ის ჯერ მაინც რჩება პროტოტიპად“.

„აქედან გამომდინარე, შემდეგი ჩვენი სვლა არის ის, რომ შევქმნათ ამ რობოტის გაუმჯობესებული ვერსია და ამის კვლევის პროცესში ვართ.

ანალოგი არ არსებობს, მხოლოდ ჩვენი რობოტის მიახლოებული ვერსია არსებობს, რომელიც ქმნის მაღაროს 3დ რუკას ან სამუშაოებში ეხმარება მაღაროელებს.

ჩვენი პროექტი კი ქმნის მთლიან სისტემას, სხვადასხვა მოწყობილობების და კომპონენტების მეშვეობით შექმნის უსაფრთხო და მაღალტექნოლოგიურ გარემოს, განსაკუთრებით საქართველოს მაღაროებში“, – გვეუბნება ის.

დათო რუსია არის ორი სტარტაპის დამფუძნებელი. ერთი პროექტი გულისხმობს ელექტროენერგიის მიღების ალტერნატიული წყაროების შექმნას. ახალგაზრდებმა ამ პროექტის მესავე ვერსიაც შექმნეს, რომელიც უფრო მეტ ელექტროენერგიას წარმოქმნის და უფრო გამოყენებადია.

„გვინდა ამ პროექტის უკეთესი ვერსია მივიღოთ, ამაზეც ვმუშაობთ და ალბათ ზაფხულისთვის დავაპატენტებთ ამ გამოგონებას.

კიდევ გვაქვს ერთი პროექტი, რომელზეც ახლა დავიწყეთ მუშაობა და ჯერჯერობით არ ვაჟღერებთ თემას“, – ამბობს დათო.

მისი თქმით, არსებობს გამოგონებები, რომელიც ნამდვილად იმსახურებს ბაზარზე გასვლას და იმედი აქვს, რომ მისი გუნდის მიერ შექმნილი გამოგონებაც მალე დაინერგება პრაქტიკაში.

ერთი მხრივ, სხვადასხვა კვლევა აჩვენებს, რომ ქართველ მოსწავლეებს პრობლემები აქვთ მათემატიკაში და წაკითხულის გააზრებაში, თუმცა არსებობს მეორე მხარეც, რომელიც აჩვენებს ქართველი ახალგაზრდების წარმატებას.

რა ქმნის ამ განსხვავებულობას? – ვეკითხებით დათო რუსიას.

მისი აზრით, სანამ სტემში გაწევრიანდებოდა, მისთვის რთული იყო იმის გაგება, რისი კეთება სურდა მომავალში. მაგრამ სტემმა ყველაფერი შეცვალა.

„სტემი რეალურად არის პრობლემების გადაწყვეტის საშუალება. გეხმარება იმაში, რომ ადამიანმა იპოვო შენი საქმე და რეალური ცვლილება მოიტანოს სამყაროში.

ამიტომ აუცილებელია მოტივაცია შეიქმნას ბავშვებისთვის. მეტი დაკვირვება საჭირო. აი მაგალითად, ყოველდღე ვხედავთ შუქნიშანს, მაგრამ არ ვიცით, როგორ მუშაობს ის. როგორ მუშაობს მაგალითად განათება და ასე შემდეგ. მსგავს დეტალებზე უნდა დააფიქრო ბავშვები და კითხვები გაუჩინო.

რა თქმა უნდა, სკოლა და ოჯახური გარემოც მნიშვნელოვანია ამ ინტერესების შესაქმნელად, მაგრამ მთავარი ინტერესის გაჩენაა.

ბევრგან არსებობს ტექნოპარკები და აუცილებელია ამ სივრცეების გამოყენებაც, რომ ტექნოლოგიების და ინოვაციების მიმართ, ბავშვების ინტერესები გაიზარდოს“, – გვეუბნება დათო რუსია.