მიზანშეწონილად მიგვაჩნია, საზოგადოებას მივაწოდოთ დაზუსტებული ინფორმაცია, ქ. ბათუმში დაგეგმილი ხელოვნური კუნძულის პროექტის გარემოზე ზემოქმედების შეფასების (გზშ) ანგარიშთან დაკავშირებით, გაზეთ „ბათუმელების“ მიერ 2023 წლის 7 დეკემბერს გამოქვეყნებულ ქალბატონო ნინო ჩხობაძის მოსაზრებებთან დაკავშირებით.
შპს „ამბასადორი ბათუმი აილენდი“-სათვის ძალზე მნიშვნელოვანია ბათუმის კუნძულის გზშ-ს ანგარიშთან დაკავშირებით საზოგადოებრიობის მიერ გამოთქმული თითოეული მოსაზრება, რაც გათვალისწინებული იქნება პროექტის განხორციელების პროცესში, მაგრამ ამ კონკრეტულ შემთხვევაში მიგვაჩნია, რომ მოსაზრებები გამოხატულია ზედაპირულად და სრულად არ არის გაანალიზებული პროექტის და გზშ-ს მომზადების პროცესში ჩატარებული დიდი მოცულობის კვლევების შედეგები. ამიტომ გადავწყვიტეთ საზოგადოების ინფორმირება ინტერვიუში დასმულ ყველა საკითხთან დაკავშირებით.
- სტატიაში რესპონდენტის მიერ გამოთქმულია მოსაზრება, რომ ხელოვნური კუნძულის პროექტის განხორციელებამ შეიძლება კუმულაციური რისკის ქვეშ დააყენოს სხვა ტერიტორიები, შეიცვალოს ზღვის დინამიკა და კუმულაციურად შეძლება გამოიწვიოს სერიოზული კოლაფსი ბათუმის განვითარებაში.
გზშ-ს ანგარიშში დეტალურადაა განხილული აჭარის სანაპირო ზოლის ბუნებრივი პირობები (იხილეთ პარაგრაფი 5.1.3.), მათ შორის: მდ. ჭოროხის მორფოდინამიკური სისტემა და ხელოვნური კუნძულის სამშენებლო ტერიტორიის მორფოდინამიკა. როგორც ანგარიშშია მოცემული, საკვლევ აკვატორიაში, ადგილობრივი ნაპირების დინამიკა გამოხატულია, ჩაკეტილ, იზოლირებულ საკვლევ უბანზე, ტალღებით მასალის ორმხრივი მიგრაციით და მისი ცვეთით, კერძოდ: დაცული ნავმისადგომის აშენებამდე საპროექტო აკვატორიაში მხოლოდ ჩრდილოეთიდან შემოდიოდა მცირე რაოდენობის პლაჟური მასალა (ჩრდილო-დასავლეთის რუმბების იშვიათი ღელვებით მოტანილი), რაც მდ. ბარცხანას მცირე გამონატანთან ერთად ქმნიდა მცირე პარამეტრების პლაჟს, რომელიც პერიოდულად საჭიროებდა ხელოვნურად შევსებას. დღეისათვის დაცული ნავმისადგომის აშენების შემდეგ, ეს მონაკვეთი სრულიად დამოუკიდებელი უბნია, სადაც ნაპირგასწვრივი გადაადგილებით ტალღებს მასალა ვეღარ შეაქვთ და ვეღარც გამოაქვთ.
როგორც გზშ-ს ანგარიშის 6.4.2. პარაგრაფშია მოცემული, პროექტის განხორციელება სანაპირო ზოლის განვითარების დინამიკაზე უარყოფით გავლენას ვერ მოახდენს, მაგრამ აქვე უნდა აღინიშნოს დადებითი ზემოქმედება, რაც დაკავშირებული იქნება ქალაქისათვის 84 ჰა ფართობის ხელოვნურად შექმნილი ტერიტორიის დამატებასთან. როგორც ცნობილია, თურქეთის რესპუბლიკის ფარგლებში, არსებული დიდი კაშხლების ექსპლუატაციასთან დაკავშირებით მდ. ჭოროხს პლაჟწარმომქმნელი მყარი ნატანი პრაქტიკულად აღარ შემოაქვს, რის გამოც ადგილი აქვს ქალაქის სამხრეთ-დასავლეთი სანაპირო ზოლის ინტენსიურ წარეცხვას. პროცესის შენელების მიზნით, საჭიროა პლაჟწარმომქმნელი მასალის ხელოვნურად შეტანა. წარეცხილი ტერიტორიების კომპენსაციის თვალსაზრისით მნიშვნელოვან გარემოსდაცვით ღონისძიებად უნდა ჩაითვალოს ქალაქისათვის ხელოვნურად შექმნილი ტერიტორიის შემატება.
ხელოვნური კუნძულის მოწყობის შემთხვევაში, გამორიცხული იქნება ოდისეი დიმიტრიადის ქუჩის მიმდებარე აკვატორიის სანაპირო ზოლის ეროზიული პროცესები, რაც ასევე დადებითი ზემოქმედებაა.
როგორც აღინიშნა, საპროექტო აკვატორია წარმოადგენს იზოლირებულ ჩაკეტილ უბანს და შესაბამისად პროექტის განხორციელება სანაპირო ზოლის განვითარების დინამიკაზე კუმულაციურ ზემოქმედებასთან დაკავშირებული არ იქნება.
- ხელოვნური კუნძულის პროექტთან კონტექსტში ნახსენებია შოვის ტრაგედია, მდინარეების კალაპოტების შეცვლასთან დაკავშირებით და თითქოს, რომ გზშ-ს ანგარიშში შესაბამისი კვლევები არ არის მოცემული.
პირველ რიგში უნდა აღინიშნოს ის ფაქტი, რომ ბათუმის ხელოვნური კუნძული პროექტის ფარგლებში არცერთი მდინარის კალაპოტის ცვლილება დაგეგმილი არ რის. მდ. ბარცხანა რჩება პროექტის ფარგლებს გარეთ, ხოლო მდ. კუბასწყალი დღეს არსებული კალაპოტით ზღვიური შესართავით დაკავშირებული იქნება კუნძულის შიდა აკვატორიასთან. შესაბამისად მდ. კუბასწყალი ჰიდროლოგიური რეჟიმის ცვლილება მოსალოდნელი არ არის. რაც შეეხება მცირე უსახელო ხევს, რომელიც საპროექტო აკვატორიაში ჩაედინება მდ. ბარცხანას და მდ. კუბასწყლის შესართავებს შორის მონაკვეთზე, გამყვანი კოლექტორით ჩართული იქნება მდ. ბარცხანაში. გაანგარიშების შედეგების მიხედვით, მცირე ხევის 100 წლიანი განმეორებადობის მაქსიმალური ხარჯია 67 მ3/წმ (წყალშემკრები აუზის ფართობი 2.3 კმ2), რაზედაც გათვლილია ხევის წყლის გამყვანი კოლექტორის პროექტი.
გზშ-ს ანგარიშის 5.1.7 პარაგრაფში მოცემულია საპროექტო აკვატორიის არეალში ჩამდინარე ზედაპირული წყლის ობიექტების ჰიდროლოგიური მახასიათებლები, კერძოდ: ინფორმაცია მაქსიმალური ხარჯების შესახებ, ხოლო 6.5 პარაგრაფში დეტალურადაა შეფასებული, როგორც პროექტის შესაძლო ზეგავლენა მდინარეების ჰიდროლოგიურ რეჟიმზე, ასევე მათი ზემოქმედება კუნძულის ინფრასტრუქტურაზე. შეფასების შედეგების მიხედვით ნეგატიურ ზემოქმედებას ადგილი არ ექნება.
- სტატიაში ნაპირების წარეცხვის რისკებთან ერთად, ყურადღებაა გამახვილებული ქალაქის საკანალიზაციო სისტემაზე შესაძლო დაწოლაზე და ჩამდინარე წყლების გაწმენდასთან დაკავშირებულ რისკებზე.
როგორც გზშ-ს ანგარიშშია მოცემული (იხილეთ პარაგრაფი 4.9.3.2.), პროექტის განხორციელება ბუნებრივია დაკავშირებული იქნება ქალაქის წყალმომარაგების წყალარინების სისტემებზე, რისთვისაც გენერალური გეგმის კონცეფცია ითვალისწინებს მთელ რიგ ქმედებებს, მათ შორის მნიშვნელოვანია, პირველად საქართველოში, სამეურნეო და ფეკალური ჩამდინარე წყლების განცალკევებული სისტემების მოწყობა და სამეურნეო ჩამდინარე წყლების გაწმენდა, ხელახლად გამოყენების მიზნით. აღნიშნული მინიმუმამდე შეამცირებს, როგორც გამოყენებული წყლის ასევე ჩამდინარე წყლების რაოდენობას. როგორც სხვა საქალაქო ინფრასტრუქტურასთან მიმართებაში, საჭიროების შემთხვევაში შპს „ამბასადორი ბათუმი აილენდი“, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, მიიღებს მონაწილეობას საჭირო ღონისძიებების განხორციელებაში.
გარდა აღნიშნულისა, როგორც გზშ-ს ანგარიშშია მოცემული, კუნძულის პროექტის განხორციელების შემთხვევაში მნიშვნელოვნად შემცირდება ქალაქის ისტორიულ უბნებში მაღალსართულიან განაშენიანებაზე მოთხოვნა და მოსახლეობის გადანაწილება მოხდება კუნძულის ტერიტორიაზე. აღნიშნული ერთის მხრივ მნიშვნელოვანი ქალაქის ისტორიული უბნების იერსახის შენარჩუნების თვალსაზრისით, ხოლო მეორე მხრივ წყალმომარაგების და წყალარინების სისტემებზე ზეწოლა არ იქნება მაღალი.
- სტატიაში აღნიშნულია, რომ კლიმატის გლობალურ ცვლილებასთან დაკავშირებით მოსალოდნელია ზღვის დონის 1 მეტრამდე აწევა, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ქ. ბათუმის დატბორვა და ამაზე გზშ-ს ანგარიშში არაფერია ნათქვამი.
პირველ რიგში უნდა აღინიშნოს, რომ ხელოვნური კუნძულის პროექტის განხორციელება არც ადგილობრივ და არ გლობალურ კლიმატზე ზემოქმედებასთან დაკავშირებული არ იქნება. შესაბამისად ქ. ბათუმის და აჭარის რეგიონის კლიმატზე ზემოქმედების რისკი პრაქტიკულად არ არსებობს. შესაბამისად კლიმატზე ზემოქმედების საკითხი მოცემულ კონკრეტულ შემთხვევაში განხილვას არ ექვემდებარება.
როგორც გზშ-ს ანგარიშშია დასაბუთებული (იხილეთ პარაგრაფი 5.1.3.) კუნძულის მოწყობა, ქ. ბათუმის და აჭარის სანაპირო ზოლის განვითარების დინამიკაზე ვერანაირ ზემოქმედებას ვერ მოახდენს და შესაბამისად, გლობალურ დათბობასთან დაკავშირებული რისკები კუნძულის არსებობასთან დაკავშირებული არ იქნება.
რაც შეეხება საკუთრივ ხელოვნურ კუნძულს, დამცავი მოლების პროექტი მომზადებულია გლობალურ დათბობასთან დაკავშირებით პროგნოზირებული წყლის დონის აწევის დონეების გათვალისწინებით. გზშ-ს მე-2 დანართის (ანგარიშის ქარების და ტალღების შესახებ) 1.2.2.2. პარაგრაფში (კლიმატური ცვლილებით გამოწვეული ზღვის დონის მატება) შეფასებულია ზღვის დონის პროგნოზირებული მატება, რაც 50 წლიანი პერიოდისათვის (2075 წლისათვის) შეადგენს 0.5 მ-ს.
კუნძულის დამცავი მოლების პროექტი დამუშავებულია 100 წლიანი განმეორებადობის ტალღის სიმაღლის გათვალისწინებით და გაანგარიშებულია ზღვის დონის აწევის პროგნოზირებული მაჩვენებელიც. აღნიშნული უზრუნველყოფს კუნძულის ტერიტორიის საიმედო დაცვას.
- გულდასაწყვეტია, რომ რესპონდენტის მიერ დაკნინებით ფორმაში არის ნახსენები მომავალში კუნძულის ქვანაყარი მოლების კედლებზე მიდიების და ხამანწკების გამრავლებასთან დაკავშირებით გზშ-ს ანგარიშში მოცემული ინფორმაცია.
გზშ-ს ანგარიშში მოცემული ზღვის ბიოლოგიური გარემოს კვლევის მასალები მომზადებულია მაღალი კვალიფიკაციის ექსპერტების მიერ და მოიცავს წლის ყველა სეზონზე ჩატარებული კვლევის შედეგებს. ანგარიშში ასახულია ასევე ადრე ჩატარებული კვლევის შედეგები.
რაც შეეხება მიდიებს და ხამანწკებს, ცნობილია რომ კვერცხიდან გამოსული ლავრები ზაფხულის ბოლომდე რჩებიან პლანქტონში წყლის ზედაპირულ ფენაში და პლანქტონური განვითარების პერიოდის დამთავრების შემდეგ ეშვებიან ფსკერზე, ემაგრებიან სხვადასხვა საგნებს (ქვებს, გემების კორპუსებს და სხვა) და ახალგაზრდა მოლუსკებად გარდაიქმნებიან. აღნიშნულის გათვალისწინებით, დიდი მტკიცება არ არის საჭირო, რომ კუნძულის პერიმეტრზე დაგეგმილი, დაახლოებით 3 კმ სიგრძის მოლების ქვანაყარი კედლები საუკეთესო ჰაბიტატი იქნება აღნიშნული სახეობების გამრავლებისათვის.
როგორც გზშ-ს ანგარიშის 6.7.3.2. პარაგრაფშია მოცემული, მოლების ქვანაყარების უბნებზე პოპულაციების სწრაფად აღდგენის მიზნით, გათვალისწინებულია მოლუსკების ხელოვნური გამრავლების პროგრამის შემუშავება და განხორციელება.
აღნიშნულის გათვალისწინებით, მოლების ქვანაყარ კედლებზე მიდიების და ხამანწკების, როგორც თევზის საკვები ბაზის გამრავლების თაობაზე გზშ-ს ანგარიშში მოცემული ჩანაწერი მართებულია და განხორციელებული იქნება კუნძულის მშენებლობის და ექსპლუატაციის ფაზებზე.
- რაც შეეხება კუნძულის პროექტის ქ. ბათუმის გენგეგმაში ასახვის საკითხს შეიძლება ითქვას შემდეგი: ბათუმის კუნძულის განაშენიანების გეგმა მომზადებულია საერთაშორისო ბრიტანული კომპანიის ARUP-ის მიერ. Arup (ოფიციალურად Arup Group Limited) არის ბრიტანული მრავალეროვნული პროფესიონალური სერვისების კომპანია, რომლის სათავო ოფისი მდებარეობს ლონდონში, რომელიც უზრუნველყოფს დიზაინის, ინჟინერიის, არქიტექტურის, დაგეგმვისა და საკონსულტაციო მომსახურებებს ქალაქების განაშენიანების ყველა ასპექტში. მასში დასაქმებულია დაახლოებით 17000 ადამიანი 90-ზე მეტ ოფისში 35 ქვეყანაში, და მონაწილეობა აქვს მიღებული პროექტებში 160-ზე მეტ ქვეყანაში. ARUO-ის მიერ ბათუმის კუნძულის განაშენიანების გეგმაში სრულად არის გათვალისწინებული თანამედროვე ქალაქების დაგეგმარების საუკეთესო სტანდარტები და პრაქტიკა, როგორც ადამიანების კომფორტულ გარემოში განსახლების, ასევე სატრანსპორტო სქემების, სარეკრეაციო ზონების მოწყობის თუ სხვა ფუნქციური დანიშნულების დაწესებულებების განთავსების თვალსაზრისით.
- პროექტის განხორციელების ადგილის ალტერნატიულ ვარიანტად სახმელეთო ტერიტორიის გამოყენების თაობაზე და ასევე კუნძულის ზღვის ტალღებისაგან დაცვასთან დაკავშირებით გამოთქმულ მოსაზრებებთან დაკავშირებით შეიძლება ითქვას, რომ აქცენტები არასწორადაა დასმული, კერძოდ:
ხელოვნური კუნძულის პროექტი თავის შინაარსით და დაგეგმილი ინფრასტრუქტურით დაკავშირებულია ზღვასთან და ასეთი პროექტის განხორციელება ხმელეთზე თავიდანვე ეწინააღმდეგება საპროექტო კონცეფციას. სწორედ პროექტით გათვალისწინებულ 2 ნახევარკუნძულ და კუნძულზე დაგეგმილი საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისი ინფრასტრუქტურა იქნება მიმზიდველი საერთაშორისო თუ ადგილობრივი ვიზიტორებისათვის და ბიზნეს წრეებისათვის, რაც მნიშვნელოვან ეკონომიკურ სარგებელს მოუტანს აჭარის რეგიონს და ქვეყანას.
საპროექტო აკვატორიის წყალქვეშა ფერდის მდგრადობისა და კუნძულის ტალღებისაგან დაცვის თაობაზე გზშ-ს ანგარიშში მოცემულია დეტალური ინფორმაცია, კერძოდ:
წყალქვეშა ფერდის საინჟინრო-გეოლოგიური კვლევის შედეგების მიხედვით (იხილეთ გზშ-ს ანგარიში პარაგარფი 5.1.2.), საპროექტო აკვატორიის წყალქვეშა ფერდის გეოლოგიური პირობები ხელსაყრელია დაგეგმილი საქმიანობის განხორციელებისათვის და დაგეგმილი შემარბილებელი ღონისძიებების გათვალისწინებით გეოდინამიკური პროცესების გააქტიურება მოსალოდნელი არ არის. რაც მთავარია საპროექტო აკვატორია დიდი მანძილითაა დაცილებული ბათუმის წყალქვეშა კანიონიდან და ამ მხრივ პროექტს არანაირი საფრთხე არ ემუქრება.
თვით გზშ-ს ანგარიშში (პარაგრაფები 4.2 და 4.3) და ასევე N1 და N2 დანართში დეტალურადაა მოცემული ინფორმაცია ტალღური რეჟიმის და დამცავი მოლების პროექტის შესახებ. დამცავი მოლების პარამეტრები განსაზღვრულია საპროექტო აკვატორიის ტალღური რეჟიმის მათემატიკური მოდელირების შედეგების გათვალისწინებით, რაც ასევე ითვალისწინებს კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებულ ზღვის დონის პროგნოზირებულ აწევას. აღნიშნულიდან გამომდინარე ტალღის ზემოქმედებასთან დაკავშირებული რისკები პრაქტიკულად გამორიცხულია. აღნიშნული შპს „ამბასადორი ბათუმი აილენდი“-ს უპირველესი ინტერესია და ტალღური რეჟიმის შესწავლისა და მოლების პროექტის მომზადებისათვის, სწორედ ამ მიზნით იქნა შერჩეული დიდი გამოცდილების და ავტორიტეტის საერთაშორისო კომპანიები.
გზშ-ს ანგარიშის 6.11.8 პარაგრაფში განხილულია პროექტის შესაძლო ზემოქმედება ბათუმის საზღვაო ნავსადგურზე, სადაც აღნიშნულია, რომ კუნძულის მოწყობის შემდეგ ნავსადგურის წინ ტალღის დღეს არსებული პარამეტრები არ შეიცვლება და ნაოსნობის ან ნავსადგურის ექსპლუატაციის პირობებზე ზემოქმედებას არ მახდენს
საპროექტო აკვატორიის მიმდებარე სახმელეთო ნაწილზე არსებული თამარის დასახლებაზე ზემოქმედების თვალსაზრისით, როგორც გზშ-ს ანგარიშშია მოცემული, აღსანიშნავია ვიზუალურ-ლანდშაფტური ცვლილები, მაგრამ გენერალური გეგმის კონცეფციის მიხედვით, განაშენიანება დაგეგმილია იმ მიდგომით, რომ მოსახლეობისათვის არ ხდება დღეს არსებული ვიზუალური ხედების დახურვა. ამასთანავე ადგილობრივი მოსახლეობისათვის სრულად ხელმისაწვდომი იქნება კუნძულის ტერიტორიაზე დაგეგმილი სარეკრეაციო და დასასვენებელი სივრცეები. უზრუნველყოფილი იქნება თავისუფალი საჯარო წვდომა. ადგილობრივი მოსახლეობის დიდი ნაწილი დასაქმებული იქნება ახლად შექმნილ სამუშაო ადგილებზე რაც დადებითი ეკონომიკური საგებლის მომტანი იქნება მათთვის. საერთაშორისო საკონსულტაციო კომპანიის Сcolliers-ის კვლევის თანახმად კუნძულის პროექტის განხორციელების შემდგომ შესაძლებელი გახდება 7 000 სამუშაო ადგილის შექმნა, რაც ნიშნავს ამდენივე სოციალურად უზრუნველყოფილ ოჯახს აჭარაში და დანარჩენ საქართველოში.
გზშ-ს ანგარიშის 4.9.2.1. პარაგრაფში მოცემულია დეტალური ინფორმაცია პროექტის მიზნებისათვის საჭირო სამშენებლო მასალების-ინერტული მასალების და ქვების მოპოვებისათვის შერჩეული კარიერების შესახებ. ინერტული მასალების და ქვებით მომარაგება მოხდება საქართველოში არსებული ლიცენზირებული კარიერებიდან და თურქეთის რესპუბლიკიდან.
დასკვნის სახით გვინდა აღვნიშნოთ, რომ შპს „ამბასადორი ბათუმი აილენდი“ მიესალმება და აფასებს პროექტთან დაკავშირებულ ყველა გამოხატულ მოსაზრებას, ვინაიდან ისინი გვაძლევენ შესაძლებლობას სიღრმისეულად განვიხილოთ წამოჭრილი კითხვები და უფრო საფუძვლიანად შევაფასოთ ყველა შესაბამისი საკითხი.
„ამბასადორი ბათუმი აილენდი“ რეგიონული მნიშვნელობის პროექტია, რადგან მას აქვს პოტენციალი, ბათუმი საერთაშორისო პოზიციონირება აიყვანოს ახალ სიმაღლეებზე ნახევარკუნძულების და კუნძულის შექმნა კიდევ უფრო გაალამაზებს რეგიონის ბუნებრივ ლანდშაფტს და მოიზიდავს ტურისტებს, ხელს შეუწყობს ადგილობრივი ეკონომიკის ზრდას და შექმნის დასაქმების შესაძლებლობას მოსახლეობისთვის. ⠀
