მას შემდეგ, რაც რუსეთი უკრაინას თავს დაესხა, ბათუმსა და თბილისში უკრაინის რამდენიმე ათასი მოქალაქე ჩამოვიდა ხერსონიდან, ზაპოროჟიედან, მარიუპოლიდან და აღმოსავლეთ უკრაინის სხვადასხვა ქალაქიდან, სადაც აქტიური საომარი მოქმედებები დღემდე გრძელდება.
ომს გამოქცეული უკრაინელი ლტოლვილების პირველი ტალღის შემოსვლისთანავე საქართველოში გაჩნდა ომით დაზარალებული მოქალაქეების მხარდამჭერი და დასახმარებელი მექანიზმები. უკრაინის მოქალაქეების დასახმარებლად სახელმწიფომ სხვადასხვა ტიპის მომსახურება დანერგა, მოხალისეობრივად მოქმედებდა საზოგადოების ნაწილიც, არასამთავრობო ორგანიზაციების ხელშეწყობით.
ომის შემდეგ საქართველოში ჩამოსული უკრაინელების ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა სამუშაო ადგილების სიმცირეა, თუმცა ბათუმი ამ მხრივ შედარებით მოქნილი ქალაქია, განსაკუთრებით ზაფხულობით, როცა ქალაქში ბევრი ტურისტია და კარგად მუშაობს კაფეები, ბარები, მაღაზიები ან ტაქსი.
უკრაინელი იანა ფედანი ბათუმში ჩამოსვლისთანავე დასაქმდა. მისი შემთხვევა გამონაკლისია. პროფესიით ფსიქოლოგმა ფსიქოლოგიური დახმარების ცენტრი გახსნა რუსულენოვანი ბავშვებისა და მოზრდილებისთვის. ცენტრის ამოქმედებიდან ორ თვეში უკვე იმდენი ადამიანი მიმართავდა, რომ ვეღარ ახერხებდა ყველას მიღებას. იანა უკრაინის ქალაქ ზაპოროჟიედანაა და ბათუმში ომის დაწყებისთანავე ჩამოვიდა.
იანა გვიყვება, რომ ომისშემდგომი სტრესი უკრაინიდან ჩამოსულ ბავშვებს დღემდე აქვთ, რაზეც დიდი მუშაობა უწევს.
„ომის სტრესი დიდხანს რჩებათ ბავშვებს. ვმუშაობდი პატარა გოგონასთან, რომელიც მარიუპოლიდან იყო და ოცნებობდა ძეხვზე, სოსისზე და საკვებთან იყო ძირითადად მისი ოცნებები დაკავშირებული. ვმუშაობდი პატარა ბიჭთან ხერსონიდან, ქვიშაში სასაფლაო მოაწყო, სასაფლაო, სადაც ერთ-ერთი საფლავი იყო პუტინის.
ფსიქოლოგები ბავშვებთან ვიყენებთ თამაშის მეთოდს, როგორც განკურნების საშუალებას, როცა თამაშით აკეთებენ იმას, რაც სურთ. მერე ეს ფიქრები ქრება. ხშირად ბავშვებთან უსასყიდლოდ ვმუშაობ, უბრალოდ ვეხმარები მათ. არის ხალხი, ვისაც აქვს გადახდის შესაძლებლობა, არის ხალხი ვისაც ფასდაკლებით ვემსახურებით, ზოგს უსასყიდლოდ ვუწევთ კონსულტაციებს, როცა ეს საჭიროა. ვცდილობ, ადამიანი, რომელიც მოდის ჩემამდე არ დარჩეს დახმარების გარეშე“, – ამბობს იანა.
სათამაშოების კუთხე
იანას სამუშაო ენა რუსულია. ამბობს, რომ ინგლისური ყველას კარგად არ ესმის, ქართული ჯერ თავად არ იცის კარგად, უკრაინული კი ასევე არავინ იცის საქართველოში. გარდა ამისა, ოჯახები, რომლებსაც იანა დახმარებას უწევს, ხშირად სხვადასხვა ეროვნების წევრებისგან შედგება და რუსულია სასაუბრო ენა, რაც ყველას ესმის.
„ჩემთვისაც არ არის სასიამოვნო ეს რეალობა. ვისურვებდი ქართული ვიცოდე ძალიან კარგად და ვსაუბრობდე ქართულად, მაგრამ ჯერ ენის სწავლის ეტაპზე ვარ, ჩემი შვილიც ახლა სწავლობს ენას, ძალიან კარგი შედეგი აქვს.
იმის გამო, რომ ძირითადად რუსულად მიწევს ყველასთან ურთიერთობა, ქართველებს რუსი ვგონივარ და დიდი აგრესიაა ჩემს მიმართ. მეძახიან ფაშისტს, ოკუპანტს, მაგრამ მერე ვუხსნი მათ, რომ რუსულად რახან ვლაპარაკობ არ ნიშნავს იმას, რომ პუტინის მომხრე რუსი ვარ. ვიხსნი, რომ სხვა გზა არ მაქვს და იმიტომ ვსაუბრობ რუსულად. ამის მერე შედარებით ლაგდება ჩვენი ურთიერთობა.
მაგალითად, ცოტა ხნის წინ სამეზობლო დავა გვქონდა და პატრული მოვიდა, მომიწია რუსულად ამეხსნა პატრულისთვის რა მოხდა, სხვა სასაუბრო ენა, რომელიც ყველას თანაბრად გვესმოდა, უბრალოდ არ გვქონდა“, – ამბობს იანა.
ომი რომ დაიწყო იანა ფედანი ბულგარეთში ატარებდა შვებულებას მეუღლესთან და შვილთა ერთად. თხილამურებით სასრიალოდ წავიდა ოჯახი ბულგარეთში იმ ზამთარს. ომის დაწყების შესახებ იანამ ოჯახის წევრების სატელეფონო შეტყობინებებიდან გაიგო. ბიძაშვილები, დეიდა, დები და მეგობრები სწერდნენ, რომ ქალაქი ტანკებით იყო სავსე და იბომბებოდა.
„ორი გრძნობა მქონდა ერთდროულად: სიმსუბუქის, იმიტომ რომ მე, ჩემი შვილი და მეუღლე ომისგან შორს აღმოვჩნდით და უზარმაზარ შიშის: რადგან ოჯახის ყველა ჩემი დანარჩენ წევრი, ახლობლები და მეგობრები იყვნენ უკრაინაში, საფრთხის ქვეშ: ორი და, დეიდა და დეიდაშვილები. ისინი იმალებოდნენ სარდაფში და გასაქცევი არ ჰქონდათ.
უზარმაზარი ტკივილის და შოკის შეგრძნება იყო. დავდიოდი ბულგარეთის ქუჩებში და ვტიროდი. მივხვდი ვერ გაგრძელდებოდა ასე ცხოვრება და ბულგარეთში დავიწყე ადამიანების ძებნა, ვინც ჩემსავით იქ აღმოჩნდა ომის დაწყებისას. მინდოდა მათთვის ფსიქოლოგიური დახმარება გამეწია და თან სამსახურზეც მეფიქრა.
ჩვენ საკურორტო ქალაქში ვიყავით და ზამთარში ეს ადგილები ცარიელდება. ბევრი ვერავინ ვიპოვე, აქ ვერ დავსაქმდებოდი და დავიწყეთ ფიქრი, სად წავსულიყავით“, – იხსენებს იანა.
ასე აღმოჩნდა საქართველოში. ახსოვდა, რომ თბილისში იყო დიდი ხნის წინ ნამყოფი და ბათუმი არ ჰქონდა ნანახი, ამიტომ ოჯახმა ბათუმში ჩამოსვლა გადაწყვიტა.
იანამ ბათუმში ერთადერთი უკრაინელი ფსიქოლოგის, ნიკოლაი კორენის ფსიქოლოგიური დახმარების ცენტრი აღმოაჩინა, რომლის შესახებაც ბათუმის უკრაინულ ტლეგრამარხებზე ხშირად წერდნენ.
იანამ სწორედ მასთან ერთად იქირავა ფართობი აბუსერიძის ქუჩაზე და მუშაობას შეუდგა. თავიდან საკუთარი პროფესიის და საქმიანობის შესახებ სოციალურ ქსელებში აქვეყნებდა განცხადებას, რომ იყო ბავშვთა ფსიქოლოგი და მათთვის დახმარების გაწევა შეეძლო. იანა აუტისტური სპექტრის აშლილობის მქონე და სპეციალური საჭიროებების ბავშვებთანაც მუშაობს.
დარეგისტრირებული აქვს საკუთარი საქმიანობა და იხდის გადასახადებს.
„მე მაქვს პროფესია, აქამდეც ამ საქმეს ვაკეთებდი უკრაინაში და ადვილად დავიწყე საქმე ბათუმშიც, თან გვქონდა ბინის საყიდლად გადანახული დანაზოგი მე და ჩემს ოჯახს, რაც თან გვქონდა. ეს დაგვეხმარა ოფისი დაგვექირავებინა ბათუმში. რომ არა ეს რესურსი, რთული იქნებოდა ყველაფრის დაწყება.
ბათუმში ძალიან კარგად ვცხოვრობთ. აქ ზღვაა, პალმები და ბულვარი, ხალხი ძალიან გვეხმარება. ბათუმში ბინა რომ ვიქირავეთ პირველად, ამ ბინის მეპატრონე ახლო მეგობარივით მოგვექცა, გვიყიდა ტელეფონის ნომრები, გაგვყვა ბანკში, რომ ანგარიში გაგვეხსნა, პირველად გვყავდა ეს ადამიანი ნანახი“, – ამბობს იანა.
2022 წლის აპრილის მონაცემებით, საქართველოში უკრაინის 20 723 მოქალაქე იმყოფებოდა, რომელთაგან დაახლოებით 4 500 იყო ბავშვი. ამის შესახებ 2022 წლის აპრილში საქართველოში უკრაინის დროებითი რწმუნებული, ანდრეი კასიანოვი იუწყებოდა.
