გაეროს ბავშვთა ფონდის ევროპისა და ცენტრალური აზიის ოფისის მიერ გამოქვეყნებული უახლესი ანგარიშის თანახმად, გასულ წელს საქართველოში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვების დაახლოებით 23% გამხდარა დისკრიმინაციის ან შევიწროების მსხვერპლი.
ამავე ანგარიშის თანახმად საქართველოში, მაღალ კლასებში, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე 5-დან 1 ბავშვს არ მიუწვდება ხელი განათლებაზე.
ანგარიში მოიცავს საერთაშორისო, შედარებად მონაცემებს ევროპისა და ცენტრალური აზიის 9 ქვეყნიდან. ეს ქვეყნებია: საქართველო, ყირგიზეთი, კოსოვო, მონტენეგრო, ჩრდილოეთ მაკედონია, სერბეთი, თურქმენეთი და უზბეკეთი. ანგარიში ფარავს ბავშვთა კეთილდღეობის 30-ზე მეტ ინდიკატორს, დაწყებული კვების, ჯანდაცვისა და განათლების უფლებიდან, დამთავრებული ძალადობისა და დისკრიმინაციისგან დაცვის უფლებით. მონაცემები მოგროვებულია 2018-2022 წლებში.
15-დან 17 წლამდე მოზარდების ნაწილი აცხადებს, რომ ბოლო ერთი წლის განმავლობაში პირადად გრძნობდნენ თავს დისკრიმინირებულად ან შევიწროებულად შეზღუდული შესაძლებლობის ან დისკრიმინაციის სხვა ფორმის გამო.
კვლევის თანახმად, უზბეკეთსა და საქართველოში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვები უფრო მეტად განიცდიან დისკრიმინაციას, ვიდრე შეზღუდული შესაძლებლობის არმქონე ბავშვები.
ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ შესამჩნევი განსხვავებებია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე და შეზღუდული შესაძლებლობის არმქონე ბავშვების აღზრდაში:
„ანგარიშში ჩანს, რომ მამები, ზოგადად, ნაკლებად ეწევიან ადრეულ აქტივობებს შვილებთან, ვიდრე დედები, მაგრამ ეს განსხვავება უფრო გამოხატულია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვების მშობლებს შორის“.
თურქმენეთსა და სერბეთში შშმ ბავშვები ნაკლებად იღებენ ადეკვატურ ადრეულ სტიმულაციას და ზრუნვას, ვიდრე შეზღუდული შესაძლებლობის არმქონე ბავშვები. ამ ქვეყნებში შშმ ბავშვებს ასევე ნაკლებად აქვთ ორი ან მეტი სათამაშო.
სტიმულაცია გულისხმობს მშობლებთან, ოჯახის წევრებთან ურთიერთობას, სხვადასხვა ნივთის დათვალიერებას, მოსმენას, ხელში აყვანას, მოფერებას, სეირნობას, წიგნების კითხვას და, რა თქმა უნდა, თამაშს. ყველაფერი, რასაც ბავშვი ხედავს, ეხება, ისმენს, შეიგრძნობს სუნისა და გემოს მეშვეობით, ეხმარება ტვინს გრძნობის, მოძრაობის, ფიქრისა და სწავლის ფუნქციების განვითარებაში. სტიმულაცია განვითარებისთვის ისეთივე აუცილებელია, როგორც საკვები – წონაში მატებისთვის.
ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ საქართველოში, ჩრდილოეთ მაკედონიაში, ყირგიზეთში, უზბეკეთსა და ბელარუსში შშმ ბავშვები უფრო ნაკლებად განიცდიან დისციპლინის მხოლოდ არაძალადობრივ ფორმებს, ვიდრე შეზღუდული შესაძლებლობის არმქონე ბავშვები.
გარდა ამისა, საქართველოში, ჩრდილოეთ მაკედონიასა და უზბეკეთში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვები მძიმე ფიზიკური დასჯის მაღალი რისკის ქვეშ არიან და ამ ქვეყნებში შშმ ბავშვების დედები უფრო მეტად მიიჩნევენ, რომ ფიზიკური დასჯა აუცილებელია ბავშვის სწორად აღზრდისთვის.
უმეტეს ქვეყნებში შშმ ბავშვები უფრო ხშირად რჩებიან სკოლის გარეთ, ვიდრე მათი თანატოლები შეზღუდული შესაძლებლობის გარეშე. გარდა ამისა, საქართველოში, მაღალ კლასებში, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე 5-დან 1 ბავშვს არ მიუწვდება ხელი განათლებაზე.
„ყველა შშმ ბავშვი იმსახურებს განვითარების შესაძლებლობას და იმისათვის, რომ ეს რეალობად იქცეს, მთავრობებმა უნდა გაითვალისწინონ ამ ბავშვებისა და მათი ოჯახების საჭიროებების სრული სპექტრი პროგრამებისა და სერვისების მიწოდებისას. ამისთვის მათ აქტიურად უნდა იმუშაონ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებთან ან/და მათ გაერთიანებებთან“ – წერია ანგარიშში.
_________________
მთავარი ფოტო: UNICEF-ის ანგარიშიდან
