საქართველოში სურსათისთვის განკუთვნილი კერამიკული ნაწარმი ბაზარზე ვერ გაიყიდება, თუ ის არ იქნება შემოწმებული მძიმე მეტალებზე – ტყვიასა და კადმიუმზე.
საქართველოს მთავრობამ დაამტკიცა ახალი ტექნიკური რეგლამენტი, რომლის მიხედვითაც კერამიკული ნაწარმის გასაყიდად შესაბამისობის დეკლარაცია იქნება საჭირო.
დეკლარაციაში აუცილებლად უნდა იყოს აღნიშნული, რომ სურსათისთვის განკუთვნილ კერამიკულ ნაწარმში ტყვიისა და კადმიუმის მიგრაციის ზღვარი შეესაბამება ტექნიკური რეგლამენტით განსაზღვრულ მოთხოვნებს.
კერამიკული ნაწარმის გასაყიდად საჭირო დეკლარაცია/დოკუმენტაცია ასევე უნდა შეიცავდეს ჩატარებული ანალიზების შედეგებს, გამოკვლევის პირობებსა და იმ ლაბორატორიის დასახელებასა და მისამართს, სადაც განხორციელდა გამოკვლევები.
მთავრობამ რეგლამენტი 2023 წლის 14 ნოემბერს დაამტკიცა და ის 2026 წლის პირველი იანვრიდან ამოქმედდება.
რეგლამენტის მიღების მიზანი „სურსათთან შეხებისათვის განკუთვნილი კერამიკული ნაწარმის შიდა ბაზრის ეფექტიანი ფუნქციონირება, ადამიანის ჯანმრთელობისა და მომხმარებელთა უფლებების დაცვაა“ – ვკითხულობთ დოკუმენტში.
ტექნიკური რეგლამენტით კერამიკული ნაწარმი არის – „ჩვეულებრივი თიხის ან სილიკატის მაღალი შემცველობის მქონე არაორგანული მასალის ნარევისგან დამზადებული ნაკეთობები, საგნები, ნაწარმი, რომელსაც შესაძლოა დამატებული ჰქონდეს მცირე რაოდენობით ორგანული მასალები. კერამიკულ ნაწარმს თავდაპირველად აძლევენ ფორმას, რომელიც შემდეგში ფიქსირდება გამოწვით. ასეთი ნაკეთობები შესაძლებელია დაფარული იყოს მინანქრით, ემალით და/ან იყოს დეკორირებული/გაფორმებული“.
ტექნიკური რეგლამენტით განსაზღვრულ სურსათთან შეხებისთვის განკუთვნილი კერამიკული ნაწარმის სახელმწიფო კონტროლს სურსათის ეროვნული სააგენტო განახორციელებს.
„ბათუმელები“ შეეცადა დაეზუსტებინა, ეხება თუ არა რეგლამენტი იმ კერამიკის/თიხის ჭურჭელს, რომლებსაც საქართველოში ადგილზე ამზადებენ და მრავლად იყიდება ბაზრებსა თუ ბაზრობებზე – მაგალითად: სურსათისთვის განკუთვნილი თიხის ქოთნები, კეცები, ქვევრები, თასები, ყანწები და ა.შ. ანუ, დასჭირდება თუ არა ამ ადამიანებს მათ მიერ დამზადებული ნაწარმის ლაბორატორიებში გამოკვლევა, რათა შემდგომ ეს ნაწარმი გაყიდონ.
თიხის ადგილობრივი ნაწარმი / შროშა
„ახლა დეტალებზე ვერანაირ კომენტარს ვერ გავაკეთებთ. 2026 წლამდე არის საკმაო დრო და [ეს ადამიანები] ერთი წლით ადრე გაიგებენ დეტალებს… შეიძლება ჩვენი ინიციატივა იყო ეს [პროექტი], მაგრამ აქ მთელი რიგი დეტალები შემდეგში უნდა გაირკვეს, ვიდრე ამოქმედდება [რეგლამენტი]. რაც შეეხება ადმინისტრირებას და კონტროლის მექანიზმებს, ამ თემაზე მოგვიანებით გავაკეთებთ განმარტებას“ – გვითხრეს სააგენტოში.
სურსათის ეროვნულ სააგენტოში მოგვიანებით „ბათუმელებს“ უთხრეს, რომ „ტექნიკური რეგლამენტი მხოლოდ მოჭიქულ კერამიკას შეეხება, რომელიც სურსათისთვის არის განკუთვნილი და არა ჩვეულებრივ თიხის ჭურჭელს“, თუმცა საქართველოში თიხის მოჭიქულ ჭურჭელსაც ამზადებენ.
სააგენტოში ასევე გვითხრეს, რომ „ტექნიკური რეგლამენტი ძირითადად 2027 წლიდან ამოქმედდება“. საქმე იმაშია, რომ, როგორც დოკუმენტშია აღნიშნული:
„სურსათთან შეხებისათვის განკუთვნილი კერამიკული ნაწარმი, რომელიც განთავსებულია ბაზარზე ამ დადგენილების ამოქმედებამდე და არ შეესაბამება ამავე დადგენილებით განსაზღვრულ მოთხოვნებს, დასაშვებია ბაზარზე განთავსებულ იქნეს ამ დადგენილების ამოქმედებიდან [ანუ 2026 წლის იანვრიდან] ერთი წლის განმავლობაში.“
მთავრობის ახალი დადგენილებით:
„რეგლამენტი განსაზღვრავს სპეციალურ მოთხოვნებს სურსათთან შეხებისათვის განკუთვნილი კერამიკული ნაწარმიდან ტყვიისა და კადმიუმის შესაძლო მიგრაციასთან დაკავშირებით და ეს მოთხოვნები ვრცელდება ბაზარზე განთავსებულ კერამიკულ ნაწარმზე, რომელიც დამზადებულია ან/და ბაზარზე განთავსებულია ერთ-ერთი დანიშნულებით:
- განკუთვნილია სურსათთან შეხებისათვის
- უკვე შეხებაშია სურსათთან
- გამიზნულია, რომ მოვიდეს შეხებაში სურსათთან
სურსათთან შეხებისათვის განკუთვნილი კერამიკული ნაწარმის ბაზარზე განთავსება დასაშვებია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ისინი აკმაყოფილებენ ამ ტექნიკური რეგლამენტით განსაზღვრულ მოთხოვნებს.
კერამიკული ნაწარმი მხოლოდ იმ შემთხვევაში აკმაყოფილებს ამ ტექნიკური რეგლამენტით განსაზღვრულ მოთხოვნებს, თუ დადგენილი პირობების მიხედვით გამოყოფილი ტყვიის ან/და კადმიუმის რაოდენობა არ აღემატება „ტყვიისა და კადმიუმის ზღვრულ მნიშვნელობებს კერამიკული ნაწარმისთვის“.
„თუ კერამიკულ ნაწარმში ტყვიის ან კადმიუმის შემცველობა არ აღემატება ამ ტექნიკური რეგლამენტით განსაზღვრულ რაოდენობას 50%-ზე მეტით, უნდა ჩაითვალოს, რომ ეს ნაწარმი აკმაყოფილებს ამ ტექნიკური რეგლამენტის მოთხოვნებს მხოლოდ იმ პირობით, თუ იმავე ფორმის, ზომის, გაფორმებისა (დეკორირებული) და მომინანქრების მქონე სამი სხვა ნაწარმი დაექვემდებარა დადგენილი პირობების მიხედვით გამოკვლევებს და ამ სამი ნაკეთობიდან გამოყოფილი ტყვიის და/ან კადმიუმის საშუალო რაოდენობა არ აღემატება დადგენილ ზღვრულ მნიშვნელობას და, ამასთანავე, არც ერთი მათგანი არ აღემატება ზღვრული მნიშვნელობის 50%-ზე მეტს“ – აღნიშნულია რეგლამენტში.
- შესაბამისობის დეკლარაცია
„კერამიკულ ნაწარმს, რომელიც ჯერ კიდევ არ არის შეხებაში სურსათთან, მარკეტინგის ყველა ეტაპზე, საცალო ვაჭრობის ეტაპის ჩათვლით, თან უნდა ახლდეს წერილობითი შესაბამისობის დეკლარაცია, რომელიც მიწოდებულ უნდა იქნეს მწარმოებელი ან საცალო ვაჭრობის ბიზნესოპერატორის მიერ.
დეკლარაცია უნდა შეიცავდეს შემდეგ ინფორმაციას:
ა) მზა კერამიკული ნაწარმის მწარმოებელი და იმპორტიორი ბიზნესოპერატორი, მისამართი და საიდენტიფიკაციო მონაცემები;
ბ) კერამიკული ნაწარმის დასახელება;
გ) დეკლარაციის თარიღი;
დ) დადასტურება, რომ კერამიკული ნაწარმი აკმაყოფილებს ამ ტექნიკური რეგლამენტითა და შესაბამისი დადგენილებით დამტკიცებული წესით განსაზღვრულ მოთხოვნებს.“
ტექნიკური რეგლამენტი ადგენს „ტყვიისა და კადმიუმის მიგრაციის განსაზღვრის ძირითად წესებს“, ასევე „ტყვიისა და კადმიუმის მიგრაციის განსაზღვრის ანალიზის მეთოდებს“.
____________________
საქართველოში დოქის დამზადების ტრადიციას 2021 წელს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი მიენიჭა:
იმავე წელს, კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულმა სააგენტომ არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი მიანიჭა ასევე „მექვევრეობის ტრადიციას საქართველოში“.
