რას მოუტანს საქართველოს შრომისუნარიანი მოქალაქეების ქვეყნიდან გადინება

„სტატისტიკის თანახმად, 55 წლის ზემოთ ასაკის მქონე ქალები უფრო მეტი მიდის ემიგრაციაში, ვიდრე ამავე ასაკის კაცები.

ვფიქრობ ამას ორი მიზეზი აქვს:  საქართველოში 55 წლის შემდგომ ქალების აუნაზღაურებელი ზრუნვითი საქმიანობა და პასუხისმგებლობები იზრდება, რის გამოც ისინი წყდებიან შრომით ბაზარს; ამ ასაკში ქალებისთვის რთულია ისეთი სამუშაოს პოვნა, სადაც ღირსეული ანაზღაურება ექნებათ. ამიტომ ისინი გამოსავალს ემიგრაციაში ხედავენ, ოჯახების ეკონომიკური მხარდაჭერა რომ გააგრძელონ,“ – ამბობს განვითარების საკითხების მკვლევარი მეკო ჩაჩავა.

ოფიციალური სტატისტიკით, 2021 წელს ქვეყანა 80 351 მოქალაქემ დატოვა, 2022 წელს ემიგრანტთა რიცხოვნობა კი 125 269 კაცი იყო.

სპეციალისტები ელოდებიან, რომ 2023 წლის მონაცემი გასულ წლებთან შედარებით გაცილებით მაღალი იქნება.

• რატომ მიდიან ემიგრაციაში საქართველოდან და რა შედეგი ექნება ამას ქვეყნის ეკონომიკაზე

ქვეყნის ეკონომიკური, სოციალური და პოლიტიკური მდგომარეობა მიგრაციის გამომწვევი ერთ-ერთი ფაქტორია.

სამუშაო ადგილების არ არსებობა, ან არსებულ სამუშაოებზე დაბალი ანაზღაურება და არასათანადო შრომის პირობები არის ის ფაქტორი, რაც ასევე ბიძგს აძლევს მოქალაქეებს „უკეთესი ცხოვრება“ სხვაგან ეძებონ.

რას მოუტანს საქართველოს შრომისუნარიანი მოქალაქეების ქვეყნიდან გადინება? – ეს კითხვა განვითარების საკითხების მკვლევარს, მეკო ჩაჩავას დავუსვით. ის ემიგრანტი ქალების შრომის საკითხებს იკვლევს.

„ცალსახად შეიძლება ითქვას, რომ კვალიფიციური კადრის გადინება, აფერხებს ქვეყნის ეკონომიკის განვითარებას, ინოვაციების დანერგვას. ასევე, არაკვალიფიციური მშრომელების ემიგრაციაც, შეიძლება ნაკლებად უარყოფითად, თუმცა მაინც უარყოფითად აისახება ქვეყნის ეკონომიკის განვითარების ტემპზე.

ბოლო პერიოდში სარესტორნო სექტორი საუბრობს, რომ მასობრივად გადის მათი კადრები საზღვარგარეთ და უჭირთ კვალიფიციური კადრების ნახვა,“ – ამბობს მეკო ჩაჩავა.

მკვლევრის თქმით, დაბალანაზღაურებად სექტორში ხარჯები იზრდება შემოსავლების არაპროპორციულად, მოსახლეობას კი ძალიან უჭირს იმ შემოსავლებით ღირსეული საცხოვრებელი გარემოს შექმნა საკუთარი თავისა და ოჯახებისთვის.

„ასეთი ოჯახებისთვის მიგრაციაში წასვლა ჩანს, როგორც გამოსავალი. თან ბოლო პერიოდში ადვილი გახდა წასვლა უვიზო მიმოსვლის თუ იაფი ფრენების გამო. ასევე დიდ როლს თამაშობს სოციალური კავშირები.

ამასთან, რაც უფრო იზრდება მოთხოვნა ე.წ. განვითარებადი ქვეყნებიდან დაბალანაზღაურებად კადრებზე, მით უფრო იზრდება მიგრაციის ტემპი. საქართველოში, განსაკუთრებით დაბალანაზღაურებად სექტორში მომუშავე ადამიანებს, რომ მიიღონ ემიგრაციაში წასვლის გადაწყვეტილება,“ – ხსნის მეკო ჩაჩავა.

მეკო ჩაჩავა, განვითარების საკითხების მკვლევარი

მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის საქართველოს მისიის პროგრამების ადგილობრივი კოორდინატორი, ნათია კვიციანი კი მიგრაციაზე საუბრისას აქცენტს დემოგრაფიული სურათის შეცვლის საშიშროებაზე აკეთებს.

ის ამბობს, რომ საქართველოში შემოსულ იმიგრანტთა ოდენობა მზარდია და ბევრად აღემატება დაბრუნებულ მიგრანტთა რიცხვს.

„შეიძლება დღეს მაინცა და მაინც არა, მაგრამ მცირე ხანში ალბათ გვექნება ცვლილებები ქვეყნის დემოგრაფიულ შემადგენლობაში. თუ ასეთი ინტენსივობით გაგრძელდა ემიგრაცია და სხვადასხვა კატაკლიზმებით გამოწვეული იმიგრაცია.

მზარდი იმიგრაცია უკავშირდება როგორც უკრაინის ომს, ისე წინა აზიაში მიმდინარე პროცესებმა შეიძლება გაზარდოს. ამიტომ თავისთავად დგება საკითხი, დემოგრაფიული სურათი როგორ შეიცვლება საქართველოში,“ – ამბობს ნათია კვიციანი.

მეკო ჩაჩავა ასევე საუბრობს შრომითი მიგრაციის დადებით და უარყოფით გავლენაზე, როგორც ქვეყნის ეკონომიკაზე, ისე დემოგრაფიაზე.

„ბოლო მონაცემებით, 2022 წელს გზავნილებმა მთლიანი შიდა პროდუქტის დაახლოებით 9 % შეადგინა. წინა წლებს თუ შევადარებთ, 2019 წელს ეს მაჩვენებელი 5 % იყო. გზავნილების მნიშვნელობა განსაკუთრებით გაიზარდა კოვიდის დროს, მაშინ, როდესაც საერთაშორისო ტურიზმიდან მიღებული შემოსავლები და პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები დრამატულად შემცირდა.

ფულადი გზავნილები ექსპორტის შემდეგ უცხოური ვალუტის შემოდინების მთავარი წყარო გახდა ქვეყანაში. ეს მიანიშნებს ემიგრანტების როლზე ქვეყნის ეკონომიკისთვის, უცხოური ვალუტის შემოდინებისთვის და ცალკეული შინამეურნეობების ეკონომიკური გადარჩენისთვის თუ პირობების გაუმჯობესებისათვის,“ – ამბობს მეკო ჩაჩავა.

მკვლევრის თქმით, ფულადი გზავნილების დიდი ნაწილი იხარჯება პირველად საჭიროებებზე, როგორიც არის საკვები, კომუნალური გადასახადები, ტანსაცმელი და, შესაბამისად, ვერ უზრუნველყოფს შინამეურნეობების მდგრადობას.

2016 წლის მონაცემებით, ემიგრანტთა მხოლოდ 7% ახერხებს დანაზოგის გაკეთებას, უძრავი ქონების შეძენას ან ბიზნესის აწყობას. დანაზოგის ვერ გაკეთება კი ახანგრძლივებს ემიგრაციაში ყოფნის პერიოდს.

„მიჩნეულია, რომ მოსახლეობის დიდი ნაწილის ემიგრაცია, რომელსაც განათლების მაღალი დონე აქვს და ადამიანური კაპიტალის უფრო მაღალი მახასიათებლები, შეიძლება ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების შემაფერხებელ ფაქტორად იქცეს.

დაბალი კვალიფიკაციის მქონე მშრომელების ემიგრაცია, ნაკლებ გავლენას მოახდენს ამ თვალსაზრისით.

რთულია იმაზე საუბარი, რა სახის ემიგრაციით ხასიათდება ამ შემთხვევაში საქართველო – მაღალკვალიფიციური კადრების გადინება ხდება უფრო თუ დაბალკვალიფიციურის. მეტ-ნაკლებად თანაბრად არის გადანაწილებული,“ – ამბობს მეკო ჩაჩავა.

უკანასკნელი 28 წლის განმავლობაში საქართველოში მიგრაციული სალდო დადებითი ერთადერთხელ იყო – 2020 წელს, როცა ქვეყანაში 15 732 ადამიანით მეტი შემოვიდა, ვიდრე წავიდა.

საქართველოს მიგრაციის 2021 წლის პროფილის დოკუმენტის თანახმად, 2020 წლის მაჩვენებელზე დიდი გავლენა იქონია „COVID19-ის პანდემიამ და მისგან გამოწვეულმა გადაადგილების შეზღუდვებმა“.

• რა ევალება სახელმწიფოს და როგორ შეიძლება შეჩერდეს მიგრაციის ტემპი

ყველა, ვინც მიგრაციის მიზეზებს სწავლობს, ამბობს, რომ აუცილებელია ქვეყანაში შეიქმნას ისეთი სამუშაო ადგილები, სადაც მოქალაქეები ღირსეულ შრომით ანაზღაურებას მიიღებენ.

„ღირსეული ანაზღაურებადი სამუშაო ადგილების შექმნა და ქვეყნის სოციალურ-ეკონომიკური განვითარება მისცემს შესაძლებლობას ადგილობრივებს, რომ აქ დასაქმდნენ. პირველ რიგში, ეს იქნება ყველაზე რეალური რამ, რამაც შეიძლება მიგრაციის პროცესი შეანელოს, რადგანაც წასვლის ძირითადი მიზეზი კვლავ არის სოციალურ-ეკონომიკური ფაქტორი,“ – ამბობს მეკო ჩაჩავა.

მეკო ჩაჩავა ფიქრობს, რომ მიგრაცია მხოლოდ უარყოფით კონტექსტში არ უნდა განვიხილოთ. რადგან გარდა ფულადი გზავნილებისა, ემიგრაციაში წასულებმა შეიძლება აიმაღლონ კვალიფიკაცია. შემდგომ უკვე ამ კადრების სწორად გამოყენება კი იქნება ქვეყნის ამოცანა.

„აუცილებელია ქვეყნის მიგრაციის პოლიტიკის სწორი დაგეგმვა და მისი მართვა. მიგრაციის პოტენციალის სრული გამოყენება დადებითად აისახებოდა ქვეყნის როგორც ეკონომიკურ, ასევე სოციალურ განვითარებაზეც.

ამიტომაა მნიშვნელოვანი ქვეყანას სწორი პოლიტიკა ჰქონდეს და ხელი შეუწყოს მიგრანტების პოტენციალის გამოყენებას ქვეყნის მდგრადი და ინკლუზიური ეკონომიკის განვითარებისათვის.

ამ ეტაპზე, შეიძლება ითქვას, რიგი ნაბიჯები გადადგმულია. არსებობს საკოორდინაციო საბჭოები, პოლიტიკის დოკუმენტები. თუმცა მნიშვნელოვანია, რომ სამოქმედო გეგმისათვის გადაიდგას რეალურ შედეგებზე გათვლილი ნაბიჯები,“ – ამბობს მეკო ჩაჩავა.