„ეს საკითხი სახელმწიფო მნიშვნელობისაა. საქართველოს საკონსტიტუციო მოსამართლეებმა მხოლოდ და მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციის მოთხოვნების საფუძველზე უნდა მიიღოთ შესაბამისი გადაწყვეტილება,“ – მისწერა გუშინ, 2 ოქტომბერს, საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეებს მოქალაქე რემზი შარაძემ „პრეზიდენტის იმპიჩმენტის საქმეზე“.
საუბარია პრეზიდენტ სალომე ზურაბიშვილის იმპიჩმენტზე – კონსტიტუციურ წარდგინებაზე, რომლითაც საკონსტიტუციო სასამართლოს ირაკლი კობახიძემ და „ოცნების“ სხვა დეპუტატებმა მიმართეს.
დღეს, 3 ოქტომბერს, საქმის განხილვას სასამართლო უკვე შეუდგა.
მოქალაქე რემზი შარაძემ „სასამართლოს მეგობრის“ მოსაზრებით მიმართა საკონსტიტუციო სასამართლოს. ის შინაგან საქმეთა სამინისტროს ყოფილი თანამშრომელია და ახლა ადვოკატია. რემზი შარაძემ იუსტიციის სამინისტროს წინააღმდეგ საკონსტიტუციო სასამართლოში დავა იუსტიციის სამინისტროს მოუგო.
ამიკუსით, ანუ „სასამართლოს მეგობრის“ მოსაზრებით მიმართვის უფლება ნებისმიერ პირს აქვს. ამიკუსით ყველაზე ხშირად მიმართავს საკონსტიტუციო სასამართლოს სახალხო დამცველი, თუმცა პრეზიდენტის იმპიჩმენტის საკითხზე ამ დრომდე ამიკუსი ომბუდსმენს არ მოუმზადებია.
საკონსტიტუციო სასამართლოს ოფიციალური ინტერნეტგვერდის მიხედვით, რემზი შარაძის გარდა ამიკუსით საკონსტიტუციო სასამართლოს მიმართა პარტიამ „ლელომ“ და თინათინ ერქვანიამ, პარლამენტის ყოფილმა წარმომადგენელმა საკონსტიტუციო სასამართლოში.
სალომე ზურაბიშვილის იმპიჩმენტის პროცედურა „ქართულმა ოცნებამ“ მას შემდეგ დაიწყო, როცა პრეზიდენტმა ევროპელ ლიდერებთან შეხვედრა გადაწყვიტა.
„საქართველოს პარლამენტის წევრების (ირაკლი კობახიძის, შალვა პაპუაშვილის, მამუკა მდინარაძის და სხვების, სულ 80 წევრის) 2023 წლის 14 სექტემბრის N 1797 კონსტიტუციური წარდგინება საქართველოს პრეზიდენტის სალომე ზურაბიშვილის მიერ საქართველოს კონსტიტუციის დარღვევის საკითხზე არის უსაფუძვლო და დაუსაბუთებელი,“ – აღნიშნავს ამიკუსში მოქალაქე რემზი შარაძე:
„მე ვარ არაპოლიტიკური პირი. არც „ქართულ ოცნების“, არც „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ან სხვა პარტიის მიმართ სიმპათიებით არ ვარ განწყობილი, მაგრამ საქართველოს მთავრობის ბევრი გადაწყვეტილება მომწონს, რომელიც საქართველოს მოსახლეობის სასარგებლოდ იქნა მიღებული. ასევე, არავითარი სიმპათიებით არ ვარ განწყობილი საქართველოს პრეზიდენტის სალომე ზურაბიშვილის მიმართ. მე საქართველოში მშვიდობის და კეთილდღეობის მომხრე ვარ.
პარტია „ქართული ოცნება“ ყოველ შემთხვევისათვის თავს იზღვევს და მათთვის სანდო და სასურველი ახალი პრეზიდენტის არჩევა აქვს დასახული 2024 წლისთვის. ასევე, მათ არ აქვთ გარანტია, რომ საქართველოს მეხუთე პრეზიდენტი საქართველოს მესამე პრეზიდენტს, მიხეილს სააკაშვილს არ შეიწყალებს. ისინი ფიქრობენ, რომ მიხეილ სააკაშვილის გათავისუფლებამ შეიძლება საქართველოში დაძაბულობა და არეულობა გამოიწვიოს. ცნობისათვის, პირადად მე მიხეილ სააკაშვილის მიმართ უარყოფითი განწყობა გამაჩნია და ჩემი შეხედულებით ის უარყოფითი პიროვნებაა.
ჯობს, პარტია „ქართულმა ოცნებამ“ საქართველოს მოსახლეობას მიანდოს მათი ბედი და საქართველოს მოსახლეობამ გადაწყვიტოს, თუ ის მმართველ პარტიად ვის აირჩევს ან კოალიციური მთავრობა ეყოლება თუ არა საქართველოს,“ – წერს ამიკუსში მოქალაქე რემზი შარაძე.
„მთელს ამ პოლიტიკურ-სამართლებრივ დრამატურგიაში მთავრობის მიერ პრეზიდენტისთვის დელიქტად შერაცხული ქმედება ერთიანი პროცესის ნაწილია, რომელშიც მთავრობა ფორმალისტურად მიუდგა თავის პოლიტიკურ დისკრეციას და მისით სარგებლობისას განახორციელა თვითნებობის აქტი, რომელიც არათუ ეფუძნებოდა რეალურ სამართლებრივ საფუძველს, არამედ ეწინააღმდეგებოდა სკ-ის 78-ე მუხლს, რომლის დაცვაც ყველა სახელმწიფო ორგანოს, მათ შორის და უპირატესად საქართველოს პრეზიდენტს ავალია,“ – აღნიშნულია „ლელოს“ [გიორგი სიორიძე] მიერ მომზადებულ „სასამართლოს მეგობრის“ მოსაზრებაში.
„საპარლამენტო რესპუბლიკის საქართველოში დღეს მოქმედი მოდელი ყველაზე მეტ მსგავსებას ავლენს გერმანულ პარლამენტარიზმთან. საქართველოს პრეზიდენტის უფლებამოსილებანი და სტატუსი მსგავსია გერმანიის ფედერალური პრეზიდენტის სტატუსისა. ამიტომ, საინტერესო იქნებოდა პრეზიდენტის იმპიჩმენტის გერმანული გზის გაანალიზება და მხედველობაში მიღება იმდენად, რამდენადაც ის შინაარსობრივად არის ქართულ მოდელთან შედარებადი.
გერმანიაში პრეზიდენტის იმპიჩმენტისთვის გათვალისწინებულია პოლიტიკური კომპონენტი, რომელიც გულისხმობს საკითხის აღძრას ბუნდესტაგის ან ბუდენსრატის (ფედერალური საბჭოს) წევრთა ერთი მეოთხედის ინიციატივით. პრეზიდენტის მხრიდან კონსტიტუციის დარღვევისა თუ დანაშაულის ჩადენის დასადგენად კი ფედერალური საკონსტიტუციო სასამართლოს დასკვნაა მნიშვნელოვანი, რომელიც იწვევს შედეგს: პრეზიდენტის უფლებამოსილების შეჩერებას. აღსანიშნავია, რომ საქართველოსაგან განსხვავებით, გერმანიაში იმპიჩმენტის წესით არაა შესაძლებელი მთავრობის ხელმძღვანელის -კანცლერისა და მთავრობის წევრების – მინისტრების, იმპიჩმენტი…
მთავარი კითხვა არის, თუ რის საფუძველზე ეთქვა პრეზიდენტს უარი სადავო საგარეო ვიზიტების განხორციელებისას? ცნობილია, რომ სახელმწიფო ორგანოების აღჭურვა კონკრეტული უფლებამოსილებებით, მიუხედავად აღმჭურავი თუ მავალდებულებელი ნორმების მიერ გამოყენებული მსგავსი დეონტური ოპერატორებისა, არ შეიძლება განვიხილოთ სხვა სუბიექტური უფლებების, უპირატესად, საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით გათვალისწინებული ძირითადი უფლებების, ეკვივალენტურად.
კომპეტენციების განხორციელება ყოველთვის უნდა იყოს შებოჭილი ისეთი დაწერილი თუ წარმოებული პრინციპებით, როგორიცაა ლეგალურობა, თანაზომიერება, განჭვრეტადობა. სახელმწიფო ორგანოს მიერ უფლებამოსილების განხორციელება უნდა მოხდეს კეთილსინდისიერად, სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპის დაცვით, რათა თავიდან იქნეს აცილებული სახელმწიფო ძალაუფლებით აღჭურვილი პირისა თუ ორგანოს თვითნებობა.
თუ ადმინისტრაციულ სამართალში დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელება შებოჭილია ამ პრინციპებით, კონსტიტუციური ორგანო მით უმეტეს უნდა იყოს თავისი კონსტიტუციური ფუნქციების განხორციელებისას ამ ფუნქციებით შებოჭილი (argumentum a maiore ad minus).
სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი აგრეთვე გულისხმობს დისკრეციული გადაწყვეტილების დასაბუთებულობას, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ამ გადაწყვეტილებას შემზღუდველი ხასიათი აქვს. პრეზიდენტისათვის საგარეო ვიზიტებზე უარის თქმა მთავრობის განკარგულებებით არ არის დასაბუთებული. არც შემდგომ გაკეთებული პოლიტიკური განცხადებები, რომ პრეზიდენტი თავისი საქმიანობით ხელს უშლიდა საქართველოს კანდიდატის სტატუსის მიღების პროცესს, გვარწმუნებს ამ სიტყვების ჭეშმარიტებაში:
ჯერ ერთი, პრეზიდენტის გაცხადებული კურსი სწორედ კონსტიტუციის 78-ე მუხლის მიზნის მიღწევაა. საპირისპიროს მტკიცების ვალდებულება სწორედ „ბრალმდებელი მხარის“ ტვირთია. ობიექტური დამკვირვებლისთვის კი ცხადი ხდება, რომ მთავრობის მიერ პრეზიდენტისთვის ვიზიტებზე თანხმობის არმიცემა, სულ სხვა მოტივით არის ნაკარნახევი:
2023 წლის აგვისტოს პერიოდში პრეზიდენტს უარი ეთქვა ისეთ ვიზიტებზე, რომელიც უკავშირდებოდა შვეიცარიაში, ქ. ბაზელში ფიროსმანის გამოფენაზე ჩასვლას და არაბთა გაერთიანებულ საემიროებში მსოფლიო კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებულ სამიტში მონაწილეობას (იხ. დანართი N2). ეს ყოველივე ემთხვევა პრეზიდენტის მიერ მთავრობის საჯარო გაკრიტიკების შემდგომ პერიოდს, რაც გვაფიქრებინებს, რომ მთავრობა პრეზიდენტზე პირადი ანგარიშსწორების მიზნით ცდილობს მის ხელთ არსებული ბერკეტების და ფორმალობების გამოყენებას.
პრეზიდენტი, როგორც ზეპარტიული ფიგურა, მართალია, არ არის პარტიული პოლიტიკოსი, თუმცა ის პოლიტიკოსია. შესაბამისად, მას აქვს თავისი პოლიტიკური აზრის გამოხატვის უფლება და იმ შემთხვევაში, თუ არ ეთანხმება მთავრობისა და მმართველი პოლიტიკური ძალის კურსს, შეუძლია გააკრიტიკოს კიდეც ის.
სიტუაციურად, როდესაც პრეზიდენტი აკრიტიკებს მთავრობას, ხოლო მთავრობა ამას მის მიერ განხორციელებულ საგარეო-პოლიტიკურ კურსზე იერიშად აცხადებს, გამოდის, რომ პრეზიდენტის მიერ სკ-ის 52-ე მუხლის მე-3 პუნქტით გარანტირებული ხალხისთვის მიმართვის უფლებამოსილებით სარგებლობისას, პრეზიდენტს ყოველთვის შეიძლება მთავრობის კურსის ხელის შეშლა დააბრალონ. პრეზიდენტის პოლიტიკური ავტონომიის ამგვარ შეზღუდვას კი შეიძლება უარყოფითი შედეგები მოჰყვეს, როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე ქვეყნის გარეთ,“ – აღნიშნულია „ლელოს“ მიერ მომზადებულ მოსაზრებაში.
