ბათუმში, გარე განათების წერტების მოვლა-ექსპლუატაციის მომსახურებას შპს „აჭარგანათება“ მერიასთან გაფორმებული ხელშეკრულების შესაბამისად ახორციელებს. შეთანხმებული პირობების მიხედვით, მიმწოდებელმა გარე განათების წერტილების მოვლა-ექსპლუატაცია, სადენების შეერთების და საჰაერო ხაზების ყოველდღიური შემოწმება, დაზიანებული კაბელის შეცვლა და დაზიანების აღმოფხვრა უნდა უზრუნველყოს.
კომპანიის მოვალეობაში შედის არსებული გარე განათების ბოძებისა და გამანაწილებელი კარადების დანომვრა ქალაქის ტერიტორიაზე. ასევე, ქუჩების მიხედვით დანომრილი გარე განათების ბოძების რუკაზე გადატანა.
გარე განათების წერტების მოვლა-შენახვისთვის ტექნიკურ მომსახურებაზე მერია ყოველ წელს აცხადებს ტენდერს. ამ მომსახურებისთვის 2020-2021 წლებში ბიუჯეტიდან 4 მილიონ 867 931 ლარი დაიხარჯა. ორივე წელს შპს „აჭარგანათებამ“გაიმარჯვა. წინა წლებშიც ეს კომპანია ეწეოდა ანალოგიურ მომსახურებას.
დოკუმენტების შესწავლის საფუძველზე სახელმწიფო აუდიტი წერს, რომ შემსყიდველის მიერ სატენდერო დოკუმენტაციით დადგენილი პირობები, შესაძლოა, ზღუდავდეს კონკურენციას. ამაზე „ბათუმელებს“ არაერთი სტატია აქვს გამოქვეყნებული გასულ წლებში. არაერთი ანგარიში მოამზადა ორგანიზაცია „გამჭვირვალობა საქართველომაც“, თუმცა ტენდენცია დღემდე გრძელდება.
გარე განათების მომსახურების შესყიდვის დროს, სატენდერო დოკუმენტაციაში არ არის მითითებული წერტილების ჩართვა-გამორთვის რეგულირება და გრაფიკი. ბაზრის სრულყოფილი კვლევის გარეშე, დაუსაბუთებლად არის მიღებული გარე განათების წერტილების მომსახურების და მოწყობის სავარაუდო ფასი. ამასთან, პირველად სააღრიცხვო დოკუმენტებში, რაც ანაზღაურების საფუძველია, რიგ შემთხვევებში არ იდენტიფიცირდება მომსახურების პარამეტრები – წერია აუდიტის ანგარიშში.
აუდიტის ინფორმაციით, განათების წერტილის ჩართვა-გამორთვა უმეტესწილად ფოტორელეს საშუალებით რეგულირდება. თუმცა, ეს შესაბამის სატენდერო დოკუმენტაციაში არ არის მითითებული, მაშინ, როდესაც მუნიციპალიტეტის მთელ ტერიტორიაზე ყოველწლიურად, სავარაუდოდ 23 914 წერტილის ადამიანური რესურსით განათება უფრო მეტ ხარჯთან არის დაკავშირებული, ვიდრე ფოტორელეს საშუალებით.
2021 წელს განხორციელებული შესყიდვის სატენდერო პირობებსა და ხელშეკრულებაში არ არის ასახული გარე განათების წერტილების საათობრივი განათების გრაფიკი და ასევე ფოტორელეს საშუალებით განხორციელებული მომსახურება. ხელშეკრულებაში განათების გრაფიკის დარღვევისთვის თითოეულ ფაქტზე 20 ლარია გათვალისწინებული.
აუდიტორი მიიჩნევს, რომ ეს გარემოებები პრეტენდენტის შესაძლო შეზღუდვის რისკებს წარმოშობს.
სატენდერო დოკუმენტაციით, განათების წერტილების ყოველდღიური მოვლა-ექსპლუატაცია მოიცავს განათების წერტილზე სადენების და საჰაერო ხაზების ყოველდღიურ შემოწმებას, სანათების დამჭერების რეგულარულად შემოწმებას, სადენების შეერთებების დათვალიერება – გაწმენდას და სხვა სამუშაოებს.
ამასთან, მიმწოდებელმა ქუჩების მიხედვით უნდა დანომროს ქალაქის ტერიტორიაზე გარე განათების ბოძები და გამანაწილებელი კარადები.
წარმოდგენილი დოკუმენტებით ნუმერაცია არ განხორციელებულა. განათების წერტილების მომსახურებასთან დაკავშირებით სახელმწიფო შესყიდვა განხორციელდა 2020 წელს – 22 001 წერტილზე და 2021 წელს – 23 911 წერტილზე, თუმცა მერიის მონაცემებით, ბალანსზე ირიცხება 6300 განათების ბოძი და 30 შემთხვევაში გარე განათების დაუმთავრებელი სამუშაოები.
„აღნიშნულიდან გამომდინარე, ვერ მივიღეთ რწმუნება განათების წერტილების ფაქტობრივი რაოდენობის სისწორეზე და მასთან დაკავშირებით ფაქტობრივად გაწეულ მომსახურებაზე“ – წერს აუდიტი.
აუდიტის განმარტებით, განათების წერტილების მოვლა-ექსპლუატაციის სამუშაოების სახელმწიფო შესყიდვის სავარაუდო ღირებულების განსაზღვრისთვის ბაზრის კვლევა 2020 წელს სრულყოფილად არ განხორციელებულა, ხოლო 2021 წლის შესყიდვაზე, პრეტენდენტებთან წარდგენილია მხოლოდ შესასრულებელი სამუშაოს პრეისკურანტის ფასი:
„სავარაუდო ფასის განსაზღვრის და შეფასების კრიტერიუმი და დოკუმენტები არ არის მოთხოვნილი და, შესაბამისად, წარმოდგენილი.
აღნიშნული მიუთითებს, რომ ჩატარებული ბაზრის კვლევის შედეგებით შესყიდვის სავარაუდო ფასის განსაზღვრა არარელევანტურია. შექმნილ პირობებში, შემსყიდველმა არ შეაფასა გასული და მიმდინარე წლის ბაზრის კვლევის შედეგების რეალურ მდგომარეობასთან შესაბამისობა და დაუსაბუთებლად, შესყიდვის სავარაუდო ღირებულებად განსაზღვრა 4,959,922 ლარი“.
მხარეებს შორის გაფორმებული მიღება-ჩაბარების აქტებით შესრულებაში ნაჩვენებია სხვადასხვა ტექნიკური მახასიათებლების მქონე მასალების შეცვლის და მონტაჟის სამუშაოები და მიმწოდებელზე გადახდილია 3 მილიონ 309 618 ლარი. მათ შორის: 2021 წლის 27 იანვარს გაფორმებული ხელშეკრულებით გათვალისწინებული იყო გარე განათების წერტილების მოვლა-ექსპლუატაციის სამუშაოები 2021 წლის 31 დეკემბრამდე. გახარჯულია 1 მილიონ 449,872 ლარი, თუმცა 2021 წლის აგვისტოში მეორედ გაფორმებული ხელშეკრულების საფუძველზე დამატებით არის გახარჯული 499 956 ლარი.
აუდიტორი წერს, რომ წარმოდგენილი დოკუმენტებით არ დასტურდება შესაძლო შესაცვლელი მასალების რაოდენობა. სატენდერო დოკუმენტაციაში ასახული პარამეტრების მასალების ფაქტობრივი საჭიროება, ასევე მასალების ფაქტობრივად ხარჯვის ადგილი და დრო.
ამასთანავე, 2020 წელს ხელშეკრულებაში სამ შემთხვევაში დაუსაბუთებლად განხორციელდა ცვლილებები და შეიცვალა ხელშეკრულებით გათვალისწინებული მასალების სახეობები და მახასიათებლები.
აღნიშნული გარემოების გათვალისწინებით, მაღალია რისკი იმისა, რომ სატენდერო დოკუმენტაციით განსაზღვრული მასალების პარამეტრები, ოდენობა და ფასი მიმწოდებლის ინტერესებზეა მისადაგებული.
განათების წერტილების მოვლა-ექსპლუატაციასთან დაკავშირებით, 2020 წელს გაფორმებულ მიღება-ჩაბარების აქტებში, შესრულებული სამუშაოს დასახელებაში, გაერთიანებულად არის ნაჩვენები და შეფასებული სხვადასხვა დასახელების სამუშაოს შესრულება. გადახდილია ხელშეკრულებით გათვალისწინებული თანხა, ჯამში – 485 170 ლარი, თუმცა წარმოდგენილი დოკუმენტებით არ დასტურდება, ფაქტობრივად რა ოდენობის მოწყობილობები შეკეთდა.
ამ გარემოების გათვალისწინებით, მაღალია იმის რისკი, რომ მიმწოდებელს ელექტრომოწყობილობების შეძენა, შეცვლა და მონტაჟი, შესრულებაში ნაჩვენები ღირებულების შესაბამისად არ განუხორციელებია.
შპს „აჭარგანათების“ ასი პროცენტი ზოია დოლიძეს ეკუთვნის, კომპანიის დირექტორი ნიკოლოზ თოფურიძეა, ბათუმის წინა მოწვევის საკრებულოს წევრი „ოცნებიდან“.
