„სოფელი, სადაც გავიზარდე და ვცხოვრობ, ყოველთვის შავ-თეთრი იყო. თუმცა სიცოცხლე მაინც იგრძნობოდა. არც ახლა აქვს ფერები ჩემს სოფელს, თითქოს იმედი ქრება, მაგრამ მაინც ვაგრძელებთ ცხოვრებას“, – ამბობს „ბათუმელებთან“ ქართული ენის მასწავლებელი მანუშაკ მკრტიჩიანი.
ის ნინოწმინდაში, სოფელ ფარავანში ცხოვრობს და ბავშვებს ქართულ ენას ასწავლის.
ამბობს, რომ ქართული ენით ბავშვობიდან დაინტერესდა, თუმცა სოფელში არ ჰყავდა მასწავლებელი, ვინც კარგად შეასწავლიდა ენას. ქალაქიდან მოწვეული მასწავლებლები მკაცრი კლიმატის გამო სოფელში დიდ ხანს არ ჩერდებოდნენ.
არც გარემო უწყობდა ხელს, რადგან სოფელი ეთნიკური სომხებით არის დასახლებული.
14 წლის იყო მანუშაკი, როცა გადაწყვიტა, დამოუკიდებლად ესწავლა ენა. მამამ სომხურ-ქართული ლექსიკონი აჩუქა და ასე ნაბიჯ-ნაბიჯ დაიწყო ქართულის შესწავლა.
მართალია, ჯერ კიდევ ვერ ფლობს ენას ისე, როგორც მას სურს და ჯერ კიდევ სწავლის პროცესშია, თუმცა იმდენი შეძლო, რომ ამ საგანში მასწავლებლის კომპეტენცია დაადასტურა და უფროსი მასწავლებელიც გახდა.
„უმაღლესი განათლება არ მაქვს მიღებული, რადგან იმ დროს, როცა მე სკოლა დავამთავრე, ჩემი სოფლიდან უნივერსიტეტში არავინ აბარებდა. ვერც კი წარმოგვედგინა, რომ შეიძლება ქალაქში წავსულიყავით და იქ გვესწავლა.
თუმცა დღეს ვითარება საგრძნობლად შეცვლილია, ყველა მშობელი ცდილობს ასწავლოს შვილს და უკეთესი მომავალი მისცეს“, – გვეუბნება მანუშაკი.
მანუშაკი
სულ რაღაც 5 წელია, რაც სოფელში ინტერნეტი შევიდა, თუმცა ბავშვებს, ახალგაზრდებს მაინც არ აქვთ სათანადო პირობები ნორმალური განათლების მისაღებად.
უფრო მეტიც, სოფელში არის სკოლები, მაგრამ ორივე ამორტიზებული. მალე ახალი სასწავლო წელი დაიწყება, თუმცა მანუშაკმა და მისმა მოსწავლეებმა ჯერ კიდევ არ იციან, სად გააგრძელებენ სწავლას – მეზობელ სოფელში, თუ ხის, ძველ, ნახევრადდანგრეულ სკოლაში.
მანუშაკ მკრტიჩიანი მოსწავლეებთან ერთად
„ძალიან რთული სიტუაციაა ჩემს სკოლაში, რადგან ავარიულია. 51 ბავშვი გვყავს. შარშან ძველ ხის სკოლაში ვისწავლეთ, რადგან ჩავთვალეთ, რომ ხე ნაკლებად საშიშია და შეიძლება ადვილად არ ჩამოინგრეს.
წელს ალბათ მეზობელ სოფელში მოგვიწევს წასვლა დაზამთრებამდე, აქედან 9 კილომეტრშია. თუმცა ზამთარში გზები იკეტება და ონლაინსწავლებაზე მოგვიწევს გადასვლა.
ჯერ არ ვიცით, რა და როგორ იქნება, არაფერი უთქვამთ, რა უნდა გავაკეთოთ“, – გვითხრა მანუშაკმა.
როგორც მანუშაკი ამბობს, სოფელში, „სადაც მხოლოდ ქვები და ნანგრევებია“, ბავშვებს სკოლის გარდა არაფერი აქვთ და ისიც კეთილმოუწყობელი.
მასწავლებლის თქმით, არც კომპიუტერული კლასები აქვთ ბავშვებს, არც ლაბორატორიები და არც სხვა საგანმანათლებლო რესურსები.
„ბავშვები ოცნებობენ სათამაშო მოედანზე და არც ეს გვაქვს. ფეისბუქში კამპანია წამოვიწყე თანხის შესაგროვებლად და ჩემი ქართველი კოლეგები ძალიან დამეხმარნენ. 1200 ლარი შეგროვდა, 800 ლარი მე მქონდა შეგროვებული, თოჯინები გავაკეთეთ და გავყიდე.
თუმცა ახლა გვითხრეს, რომ მოედნის გაკეთება გათვალისწინებულია მომავალი წლისთვის. არჩევნები მოდის და ალბათ მაგ დროისთვის რამეს გააკეთებენ. თუმცა სკოლის მშენებლობაზე ჯერ არაფერი ისმის“, – გვითხრა მანუშაკმა.
ამ ფიცრულ სკოლაში ბავშვები სამ ცვლაში სწავლობდნენ, რის გამოც სწავლა საღამოს 8 საათზე სრულდებოდა
მისი თქმით, სოფელში დაახლოებით 70 ოჯახი ცხოვრობს, მოსახლეობა მეცხოველეობითაა დაკავებული და ბევრს შრომობს. თუმცა წინა წლებისგან განსხვავებით დღეს უფრო მეტად ფიქრობენ შვილების განათლებაზე და თუ სოფელში ახალი სკოლა არ ააშენეს, მიგრაცია ამ სოფლიდანაც დაიწყება.
„აქ არავინ გაჩერდება სკოლის გარეშე“, – ამბობს მასწავლებელი.
ასეთი მკაცრი და ნაცრისფერი მდგომარეობის მიუხედავად, მანუშაკი ცდილობს, თავის მოსწავლეებს ქართული ენა შეაყვაროს და შეასწავლოს.
აუხსნას ბავშვებს, თუ რატომ არის მნიშვნელოვანი, ისწავლო იმ სახელმწიფოს ენა, სადაც ცხოვრობ და ვითარდები.
სოფელში ქვის სკოლაც აქვთ, თუმცა ავარიული
დაბზარული კედლები სკოლაში
„მართალია, ეთნიკურად სომხები ვართ, მაგრამ ჩვენი სახელმწიფო ენა ქართულია. ვფიქრობ, ყველა უნდა ფლობდეს ამ ენას.
ვცდილობ, მე თვითონ შევქმნა რაღაც რესურსები, რომ სწავლების პროცესი გავუმარტივო ბავშვებს. რაღაც პერიოდი ჩემს სახლში ვამეცადინებდი ბავშვებს უსასყიდლოდ, მოვაწყვე ბანაკი, რომ სახალისო გარემო შემექმნა მათთვის.
ძალიან მოსწონთ ასეთი აქტივობები ბავშვებს. კიდევ გვინდა ბანაკის გაკეთება. მინდა, ქართულენოვანი ბავშვებიც მოვიწვიო, რომ ადვილად შეძლონ ინტეგრირება და ენის დაუფლებაც.
სოფელში ერთი ძველი ბიბლიოთეკა გვაქვს, 30 წელია არავის შეუღია მისი კარები. ძველი, დაობებული წიგნები ეწყო შიგნით. მე და ჩემმა მოსწავლეებმა გამოვასუფთავეთ, დაგვეხმარნენ მშობლებიც და ასე მოვაწყვეთ სივრცე თავისუფალი აქტივობებისთვის.
შენობა სარემონტოა და ძალიან გვინდა. რომ კეთილმოეწყოს და უფრო მეტი საგანმანათლებლო რესურსი ჰქონდეთ ბავშვებს ენის შესასწავლად. ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ვიზუალიზაციას ენის შესწავლის დროს და ბუნებრივ გარემოსაც, ამიტომ ძალიან მინდა, რომ ბავშვებმა სოფლიდან გასვლა ხშირად მოახერხონ“, – ამბობს მანუშაკი.
ის გვიყვება 11 წლის მოსწავლის ემოციებზე, რომელიც პირველად წავიდა ექსკურსიაზე სოფლიდან.
„ჩემმა კოლეგამ, ლალი მარგიანმა, დაგვპატიჟა თბილისში. ერთი მოსწავლე მყავდა, რომელიც არასდროს ყოფილა სოფლის გარეთ, ისე განიცდიდა, ისეთი ემოციით ელოდა ამ დღეს, ორი ღამე არც კი ეძინა.
გაკვეთილზე რომ გამოვიძახე, მითხრა, გთხოვ, მასწავლებელო, დღეს არა, მხოლოდ ექსკურსიაზე ვფიქრობო.
მთელი გზა ფანჯარაში იყურებოდა და ასე აკვირდებოდა ყველაფერს.
თბილისში ეროვნული მუზეუმი ვნახეთ, ძალიან უხაროდათ ბავშვებს, როცა გიდის საუბარს ხვდებოდნენ. კიდევ ერთი მოსწავლე მყავდა, რომელსაც ვერ ვაკავებდი ქუჩაში, სულ წინ-წინ გარბოდა, უნდოდა, ბევრი რამის ნახვა მოესწრო. მათთვის ყველაფერი საინტერესო იყო, რასაც ირგვლივ ხედავდნენ.
ეს ემოციები ძალიან დიდხანს გაჰყვათ. ძალიან მინდა, რომ მოსწავლეები ხშირად გავიყვანო სოფლიდან და ბევრი ადგილი მოვატარო. ეს ენის შესწავლაშიც დაეხმარებათ და საკუთარი ქვეყნის უკეთ გაცნობაშიც“, – გვითხრა მანუშაკმა.
მანუშაკი ახლა 34 წლისაა, თუმცა ფიქრობს, რომ უმაღლესი განათლების მიღება არც ახლაა გვიანი და სამომავლოდ უნივერსიტეტში ჩაბარებასაც აპირებს.
წელს მანუშაკი მასწავლებლის ეროვნულ ჯილდოზეა წარდგენილი. საუკეთესო ათეულში უკვე მოხვდა და სურს, რომ ფინალამდე მივიდეს.
„არ ვიცი, გავიმარჯვებ თუ არა, მაგრამ მინდა, ხუთეულში მოვხვდე და ის თანხა, რომელსაც ჯილდოს სახით მივიღებ, ჩემს მოსწავლეებს მოვახმარო. მინდა, სივრცე მოვაწყო მათთვის, რომ სწავლების პროცესი სახალისო და საინტერესო იყოს. მინდა, გავაფერადო მათი ცხოვრება.
დღეს ხომ არაფერია მათთვის სოფელში საინტერესო, მხოლოდ ქვები და გაფუჭებული გზები. არც გაზი, არც მოედანი, არც კლუბები.
მინდა, რაღაც მაინც გავაკეთო მათთვის სოფელში.
ჩემს გონებაშიც მხოლოდ სწავლაა. სულ იმას ვამბობ, სანამ დავბერდები, სულ უნდა ვისწავლო“, – გვეუბნება მანუშაკი.
სკოლის გარდა მანუშაკს სახლშიც მძიმე შრომა აქვს, მეუღლესთან ერთად 30 სულ საქონელს უვლის. თუმცა ამბობს, რომ თავისი საყვარელი საგნისა და მოსწავლეებისთვის დრო აუცილებლად უნდა გამოყოს.
„ბევრი კითხვა აქვთ ბავშვებს, ყველაფერი აინტერესებთ, მშობლებს კი მძიმე, დამღლელი ცხოვრება აქვთ და ხშირად მათ კითხვებზე პასუხის გასაცემად არ სცალიათ. მე უნდა გამოვნახო დრო ამ კითხვებზე პასუხების გასაცემად.
მას შემდეგ, რაც ბავშვები სოფელს გასცდნენ, სულ იმაზე ფიქრობენ, რომ უკეთ ისწავლიან და აუცილებლად შეცვლიან თავიანთ სოფელში ცხოვრებას. დარდობენ, რომ ბევრი რამ აკლიათ დღეს, მაგრამ თან კარგად სწავლობენ, რომ ეს ცვლილებები შეძლონ“, – გვეუბნება მანუშაკ მკრტიჩიანი.
ახლა სოფელ ფარავანში 51 ბავშვი უკეთეს განათლებასა და ცხოვრებაზე ფიქრობს. ბავშვები ფიქრობენ ენაზე, რომელიც არასდროს უსწავლიათ, არც სოფელში ესმით ამ ენაზე საუბარი, თუმცა იციან, რომ ამ ენის შესწავლა მნიშვნელოვანია მათი მომავლისთვის. მათთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, ხელისუფლებამაც გაიგოს მათი ხმა და სურვილები.
მანუშაკის ცხოვრება სოფელში, იხილეთ ვიდეოზე:
(ვიდეოკადრები სოფელ ფარვანადან მოგვაწოდა შუშან მკრტჩიანმა)
