განათლების სამინისტრომ პირველ კლასში შესატანი ქართული ენის სახელმძღვანელოების რამდენიმე ვარიანტიდან გრიფი მხოლოდ ერთს მიანიჭა.
როგორც მასწავლებლები ამბობენ, გრიფირებაზე ცხრამდე სახელმძღვანელო იყო წარდგენილი, თუმცა სამინისტრომ მასწავლებლებს არჩევანის საშუალება არ მისცა.
გრიფირებულ სახელმძღვანელოს ოთხი ავტორი ჰყავს – როდონაია, მირიანაშვილი, ვაშაკიძე და ხაჭაპურიძე.
რა შეთავაზებები ჰქონდათ მანამდე სკოლებს? – ამ თემაზე „ბათუმელები“ გორის №8 საჯარო სკოლის დაწყებითი საფეხურის მასწავლებელს, ელენე ბეთლემიშვილს ესაუბრა.
- ქალბატონო ელენე, თქვენთვის, როგორც პედაგოგისთვის მისაღებია თუ არა ის ფაქტი, რომ სამინისტრო ფაქტობრივად არ უტოვებს სკოლებს არჩევანს და მხოლოდ ერთ სახელმძღვანელოს სთავაზობს?
ცხადია, როცა სხვადასხვა ავტორს გაცნობენ და აზრს გეკითხებიან, შემდეგ გიჩნდება მოლოდინი, რომ მინიმუმ ორი არჩევანი მაინც გექნება. ახლა კი ფაქტის წინაშე დავდექით, მხოლოდ ერთ წიგნს მიანიჭეს გრიფირება, მაშინ როცა 9 სახელმძღვანელოს ვერსია იყო წარმოდგენილი, რაც, ბუნებრივია, უკმაყოფილებას იწვევს.
როცა გაგვაცნეს სკოლებში სახელმძღვანელოები, ჩვენც გამოვთქვით მოსაზრებები, კოლეგებთან ერთად გადავავლეთ თვალი, რამდენიმე მოგვეწონა კიდეც, ვგულშემატკივრობდი ამ წიგნებს და ასეთ დროს, გვაქვს ხოლმე მოლოდინი, რომ რაღაც არჩევანის შესაძლებლობას მოგვცემდნენ.
ქართული ენის ერთი სახელმძღვანელო იქნება სექტემბრიდან პირველ კლასში და ასეთ დროს შესაძლოა გაგიჩნდეს პროტესტის გრძნობა – „რატომ მახვევ თავს“. თან წიგნი განსხვავებული მეთოდოლოგიისაა, რომელსაც შესაძლოა ბევრი მასწავლებელი არ იცნობს და არ იყენებს.
- რა მეთოდოლოგიაზეა საუბარი?
კონკრეტულ წიგნზე რომ ვისაუბრო რაღაც უარყოფით კონტექსტში, ესეც არ მინდა, ბევრი წავიკითხე ამ მეთოდოლოგიაზე, მაგრამ მე წლებია, კითხვის სწავლების დროს ვიყენებ ენობრივი მთლიანობის პრაქტიკას, რაც გულისხმობს იმას, რომ კითხვის სწავლების პროცესშივე ვიწყებთ პატარა ამბების წაკითხვას.
ეს არ ნიშნავს, რომ ბავშვი პირდაპირ იწყებს ტექსტების კითხვას, ეს ნიშნავს, რომ ტექსტზე დაფუძნებით, ბავშვის ინტერესებიდან გამომდინარე, მათთვის სახალისო ამბების წაკითხვით ვიწყებთ ასოებზე კონცენტრირებას და ასე სწავლობენ ჩემს კლასში ბავშვები კითხვას.
ასევე აქტიურად ვიყენებდი და ახლაც ვიყენებ „ჯიპრაიდის“ [დაწყებითი განათლების პროექტი G-PriEd] საანბანო წიგნებს, რომლებიც ძალიან მოსწონთ და უყვართ ბავშვებს.
როდონაიას წიგნს რომ გადავხედე, ესენი ამბობენ, რომ ასოს წერა ბადეში იწყება მხოლოდ მას შემდეგ, როცა ასოების ამოცნობას და წაკითხვას ისწავლიან ბავშვები. შესაძლოა ამას ჰქონდეს დადებითი მხარეები, მე უბრალოდ ვერ ვიტყვი ამაზე გადაჭრით, რადგან არ მაქვს მტკიცებულება, რაც ჩემს პრაქტიკას შეიძლება ეფუძნებოდეს და უბრალოდ მაშინებს ის, რომ ეს არ იყოს ხელოვნურად შეზღუდვა მოსწავლეების.
რეალურად, დღეს მოსწავლეები საკლასო ოთახში სხვადასხვა მზაობით მოდიან, თუმცა სხვადასხვა ქალაქში და კუთხეში შესაძლოა განსხვავებული იყოს ეს. მოსწავლეების ნაწილმა, შესაძლოა, უკვე იცოდეს კითხვა, ნაწილმა კი – მხოლოდ წერის ელემენტები.
- თუ თქვენ, პედაგოგებს, პრაქტიკაში გაქვთ უკვე გამოცდილი მეთოდები, რომელიც ამართლებს და უკეთეს შედეგზეა ორიენტირებული, მაშინ, თქვენი აზრით, რა საჭირო იყო იმ მეთოდოლოგიის შემოტანა, რასაც ეს სახელმძღვანელო გთავაზობთ?
რადგან განათლების სამინისტრო ამბობს, რომ წიგნი არის ერთ-ერთი რესურსი და არა ერთადერთი, ამიტომ ჩვენ იმედს ვიტოვებთ, რომ გვექნება შემოქმედების შესაძლებლობა და გამოვიყენებთ იმ მეთოდებს, რაც ჩვენს საკლასო ოთახში იქნება აქტუალური და საინტერესო.
- ალბათ გახსოვთ, განათლების წინა მინისტრი იმეორებდა, რომ სკოლებში „დედა-ენა დააბრუნებს“. იყენებს ვინმე „დედა ენას“?
კი, არიან მასწავლებლები, ვინც იყენებს „დედა ენასაც“, თუმცა ყველა არა, რადგან მიიჩნევენ, რომ „დედა ენას“ რთული ლექსიკა აქვს და წვალება უწევთ. ეს ლექსიკური ერთეულები არ არის ავთენტური ამ ასაკის და ამ დროის ბავშვებისთვის. დღეს უკვე სხვა ლექსიკური მარაგით მოდიან ბავშვები და სხვა სიტყვებია ყოველდღიურ ცხოვრებაში დამკვიდრებული.
ამიტომ უჭირთ, რომ გოგებაშვილის „დედა ენა“ იყოს ერთადერთი.
მე პირადად ვიყენებ kargiskola.ge-ზე განთავსებულ მასალებს და როგორც ვთქვი, ძალიან მოგვწონს „ჯიპრაიდის“ პროექტის ფარგლებში შექმნილი რესურსები, რომელსაც ანბანის სწავლების პროცესში ვიყენებ. ყველა ტექსტს ჰყავს პერსონაჟი, ყველა ტექსტში ჩანს პრობლემა, მისი გადაჭრის გზები და ამიტომ გრძელვადიან მიზნებზე როდესაც ვსაუბრობთ და მესამე თაობის ეროვნულ სასწავლო გეგმაზე, აქ ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაწილია ტექსტი, რომლის ფარგლებშიც მოსწავლეს უნდა შეეძლოს გაიგოს, ვთქვათ, როგორი ჟანრები არსებობს, როგორ უნდა ამოიკითხოს ტექსტიდან პრობლემა, როგორ ისაუბროს პერსონაჟზე და ასე შემდეგ.
- „ჯიპრაიდის“ პროექტზე ბევრი პედაგოგი საუბრობს, ბევრს მოსწონს ეს მეთოდოლოგია და ამ მეთოდის განვითარება რატომ არ ხდება სკოლებში?
როცა ეს პროექტი ხორციელდებოდა, 500 სკოლაში მოვიდა მატერიალური რესურსი, ეს ძალიან კარგი იყო, თუმცა შემდეგ რატომ არ ჰქონდა ამას განვითარება, ვერ გეტყვით.
ჩვენ არ ვიღებთ გადაწყვეტილებებს, უბრალოდ ჩვენ შეგვიძლია ესა თუ ის ინოვაციები საკლასო ოთახში წამოვიწყოთ, გავიჩინოთ მხარდამჭერი კოლეგები და მოვსინჯოთ, განვახორციელოთ, დავაკვირდეთ, შევაფასოთ.
- საერთაშორისო კვლევები აჩვენებს, რომ ქართველ ბავშვებს უჭირთ კითხვაც და წაკითხულის გააზრებაც, მიუხედავად იმისა, რომ ამდენ მეთოდზე და რესურსებზე საუბარი. ხელს რა უშლის ამ პრობლემის დაძლევას, თქვენი აზრით?
არ არის იოლი ამ კითხვაზე სწორი პასუხის გაცემა, რადგან ეს არის კომპლექსური პრობლემა.
ეს შეიძლება იყოს ის, რომ ვთქვათ სასწავლო პროცესში შესაძლოა აღმოაჩინო, რომ ბავშვმა წიგნის კონცეპტიც კი არ იცის. მაგალითად არ იცის რა არის ყდა, რა არის სათაური, როგორ გადავშალოთ წიგნი, საიდან საით იშლება, ასეთი მარტივი რამეებიც კი. ეს ხომ მიგვანიშნებს იმაზე, რომ ვთქვათ, არ მოუსმენიათ უფროსისგან, არ წაუკითხეს სკოლამდელ ასაკში, არადა სკოლამდელი ასაკიდანვე მნიშვნელოვანია ეს ყველაფერი, ხომ?!
შემდეგ კი, როცა სკოლაში იწყებენ სიარულს, აქაც ბავშვებს სჭირდებათ მხარდამჭერი გარემო, მოდელი სჭირდებათ, ვინც კითხულობს, ვინც უკითხავს მათ წიგნებს.
მასწავლებლებს კი გვაკლია შიდა კოორდინირებული მუშაობაც.
- კოორდინირებული მუშაობა რა მიმართულებით?
თუ მე, მაგალითად, ვიყენებ სიტყვის სტრატეგიებს, სხვადასხვა გრაფიკულ მაორგანიზებლებს, ლექსიკურ ერთეულებზე სამუშაო სქემებსა და მეთოდებს მეოთხე კლასის ჩათვლით, შემდეგ უკვე ამ მეთოდების გამოყენება აღარ ხდება მაღალ კლასებში და შესაძლოა, ესეც იყოს პრობლემა. ვფიქრობ, ამ საკითხში გვჭირდება მასწავლებლებს თანამშრომლობა ერთმანეთთან, რომ სხვა პედაგოგებმაც გაააქტიურონ ეს სტრატეგიები მაღალ კლასებში, ნებისმიერ საგანში.
საბოლოო ჯამში, თუ სკოლებში გვყავს პროფესიონალი კადრები, მათთვის შესაძლოა ერთი წიგნიც არ იყოს დიდი პრობლემა და სადარდებელი, რადგან მათ აქვთ თავიანთ პრაქტიკაში გამოცდილი სტრატეგიები და კიდევ სხვა, უამრავ მეთოდს იყენებენ კითხვის სწავლებისას.
კონკრეტულად ჩემთვისაც არ არის პრობლემა ერთი სახელმძღვანელო, მაგრამ მარტო ჩემით არ განისაზღვრება, ხომ?!
- როგორც ვიცი, მათემატიკასაც ასწავლით პირველკლასელებს. ამ სახელმძღვანელოებთან მიმართებაში რა ვითარებაა, თუ მოგწონთ მათემატიკა ან ბუნება?
სხვათა შორის, ოთხი წლის წინ, როდესაც გრიფის მინიჭების პროცესში ვნახე გერმანელი ავტორის მათემატიკის სახელმძღვანელო, ძალიან მომეწონა. ელექტრონული ვერსიები იყო და მიუხედავად იმისა, რომ გრიფი არ მიანიჭეს მაშინ, გადავწყვიტე ამომებეჭდა ჩემი მოსწავლეებისთვის ეს წიგნი. იმდენი თამაში, იმდენი მოდელი იყო წარმოდგენილი ამ წიგნში, ინტუიციამ მიკარნახა, რომ ძალიან კარგი სამუშაო წიგნი იქნებოდა.
წელს მიანიჭეს გრიფი და კარგია. ბავშვებსაც ძალიან მოსწონთ ეს სახელმძღვანელო, რადგან ვიზუალურადაც და შინაარსობრივადაც ძალიან მრავალფეროვანია.
- ქართული ენის სახელმძღვანელოებში იყო ისეთი, რომელსაც ელოდებოდით ან უფრო მეტად მოგწონდათ ვიდრე გრიფირებული წიგნი?
კი, იყო სხვათა შორის და არაერთი. ვფიქრობდი, როგორი საინტერესო და განსხვავებულია-მეთქი, მაგრამ სამწუხაროდ, აქედან არცერთ არ მიანიჭეს გრიფი.
