ვარიკოზული ვენები გაფართოებული, დაგრეხილი ვენებია, რომლებიც შეიძლება სხეულის ნებისმიერ წერტილში ჩამოყალიბდეს, მაგრამ ყველაზე ხშირად მაინც ქვემო კიდურებში გვხვდება.
„ბათუმის სამედიცინო ცენტრის“ ანგიოლოგი, კონსტანტინე კეკელია ამბობს, რომ ვარიკოზთან მიმართებაში ყველაზე საყურადღებო ასაკი 35 წლიდან 45 წლამდეა. ექიმის თქმით, მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, რომ პირველ და მეორე სტადიაში შესაძლებელია დაავადება შევაჩეროთ მხოლოდ და მხოლოდ ფიზიკური აქტივობით, ელასტიური კომპრესით და ვენოტონური საშუალებებით.
- ბატონო კონსტანტინე, რა დაავადებაა ვარიკოზი?
ქვემო კიდურებში, ვენურ სისტემაში, სისხლი მოძრაობს ქვემოდან ზემოთ, მიზიდულობის ძალა ამ ყველაფერს ეწინააღმდეგება, ამიტომ ვენას აქვს სარქველი; ვენების გაგანიერება არის დაავადება, როდესაც ვენის სანათური განიერდება, ანუ სხვადასხვა მიზეზის გამო ვენის კედლები ერთმანეთს შორდება და სარქვლები ერთმანეთს ვეღარ სწვდება იმისთვის, რომ სისხლი ქვემოდან ზევით აიტანოს.
როცა სარქველი ზიანდება, ქვემოდან ზევით აღარ მიდის სისხლი, ამიტომ ვენა ფართოვდება, ვენის კედლები ერთმანეთს სცილდება და იწყება ვარიკოზული დაავადება, ანუ ვენების გაგანიერება.
- რა შეიძლება იყოს ვარიკოზის გამომწვევი მიზეზი?
მიზეზთა შორის პირველი შეიძლება დავასახელოთ გენეტიკა. წინაპრებს თუ ჰქონდათ ეს დაავადება, მაღალია რისკი, რომ განვითარდეს [შთამომავალშიც].
მიზეზი შეიძლება გახდეს სისტემატურად და ხანგრძლივად ფეხზე დგომა ან ჯდომა. შესაბამისად, რისკჯგუფში არიან ის ადამიანები, რომელთაც თავიანთი სამსახურის/პროფესიის გამო უწევთ ხშირად ჯდომა ან დგომა.
ასევე, რისკჯგუფში არიან ადამიანები, რომლებიც მძიმე ფიზიკური აქტივობით არიან დაკავებული, როგორიცაა, მაგალითად, ე.წ. შტანგის აზიდვა.
მიზეზი შეიძლება გახდეს სხვადასხვა პათოლოგია და ტრავმის შემდგომი მდგომარეობაც.
ზოგადად, სტატისტიკურად, ქალებში უფრო ხშირია ვარიკოზული დაავადება და ამის მთავარი მიზეზი ორსულობაა, რადგან ეს მდგომარეობა ვარიკოზის ერთ-ერთი რისკფაქტორია.
ასეთ შემთხვევაში, ორსულებისთვის რეკომენდებულია, მთელი ორსულობის განმავლობაში ელასტიკური კომპრესიის ტარება, რომ ვენას გარედან მივეხმაროთ სისხლი ქვემოთ აღარ ჩამოცურდეს. სწორედ ამიტომ არის რეკომენდებული ორსულობისას კონსულტაცია ანგიოლოგთან.
- რა ნიშნები ახასიათებს ვარიკოზს საწყის ეტაპზე?
Mayoclinic
დაავადების მიმდინარეობას აქვს 6 სტადია.
პირველ სტადიაზე პაციენტებს (ძირითადად ქალებს) ბარძაყის არეში გამოესახებათ პატარა კაპილარული ქსელები, ობობას ქსელებივით. ეს უმეტესად მიანიშნებს დაავადების საწყის სტადიაზე; შემდეგ ამას ემატება უკვე სიმძიმის შეგრძნება ფეხებში, ძირითადად დღის ბოლოს; მესამე სტადიაზე – დიდ ხანს ჯდომის ან დგომის მერე ეწყებათ შეშუპება, გარედან ვლინდება ვენები.
რაც შეეხება მეოთხე სტადიას, ამ დროს უკვე იწყება კანის გაუხეშება, ქავილი, დერმატოსკლეროზული ცვლილებები, კანის გაშავება, რასაც უკვე მეხუთე სტადიაზე მოჰყვება წყლულები, რომლებიც პერიოდულად ხორცდება და იხსნება.
მეექვსე სტადიაზე კი წყლული აღარ ხორცდება.
Mayoclinic: ვარიკოზული ვენების ნიშნებია: ვენები, რომლებიც ხილვადი ხდება ფეხზე, დაგრეხილი და ამობურცულია, ხშირად წააგავს კაბელებს. ვარიკოზულმა ვენებმა შეიძლება არ გამოიწვიოს ტკივილი.
როდესაც ვარიკოზული ვენების მტკივნეული ნიშნები და სიმპტომები ვლინდება, ისინი შეიძლება შეიცავდეს: ტკივილის ან სიმძიმის შეგრძნებას ფეხებში; წვას, თრთოლა/პულსაციას, კუნთების კრუნჩხვას და შეშუპებას ქვედა კიდურებში; ტკივილი ძლიერდება ხანგრძლივი ჯდომის ან დგომის შემდეგ; ქავილი ერთი ან რამდენიმე ვენის ირგვლივ, კანის ფერის ცვლილება ვარიკოზული ვენის ირგვლივ.
- გარდა დაავადების შორსწასული ფორმებისა, სხვა რა საფრთხის შემცველი შეიძლება იყოს ვარიკოზი?
ვინაიდან ვენები დაკლაკნილია და სისხლი უმოძრაოდაა, თრომბოზის დიდი რისკია. მესამე სტადიიდან, როდესაც უკვე ვენები გამოვლენილია გარედან, შესაძლებელია მოხდეს დათრომბვა.
გაგანიერებულ ვენაში სისხლი არ მოძრაობს და გამობერილ უბანში სისხლი ერთ ადგილას დგას, ამიტომ ეს რისკი არის ყოველთვის. შეიძლება ადამიანმა 100 წელი იცხოვროს გაგანიერებული ვენებით და არაფერი მოუვიდეს, შეიძლება რამდენჯერმე დაითრომბოს.
- რა სიჩქარით პროგრესირებს დაავადება?
ეს დამოკიდებულია ადამიანის ცხოვრების წესსა და გენეტიკაზე. შეიძლება ერთ ადამიანს ერთი სტადიიდან მეორე სტადიაში გადასასვლელად დასჭირდეს 10 წელი, ხოლო მეორე ადამიანს პირველიდან მესამე სტადიაში ერთ წელიც გადაუვიდეს, თუ, რა თქმა უნდა, არ დაიცავს რეკომენდაციებს ელასტიკური კომპრესიის ტარებასთან, ვარჯიშებთან და ფეხების მოსვენებასთან დაკავშირებით.
- რა რეკომენდაციები არსებობს ამ მხრივ?
რჩევა პირველი – ბევრი სიარული. თუ სამსახურში დიდხანს გვიწევს ჯდომა, როგორც კი საშუალება გვექნება, ფეხები უნდა ავაწყოთ ზევით; როცა მივალთ სახლში, სავარძელში კი არ უნდა ჩავჯდეთ, არამედ უნდა წამოვჯდეთ/წამოვწვეთ და ფეხები მაღალზე ავწიოთ, რადგან ვსხედვართ თუ ვდგავართ, მაინც ერთნაირი დატვირთვა მიდის ვენებზე, რის გამოც სისხლი ქვემოდან ზევით ვეღარ იტუმბება.
ასევე, კარგია დილის ვარჯიშები, საღამოს ცერებზე აწევა და დაწევა. ეს არის ვარიკოზის საპრევენციო რეკომენდაციები.
Mayoclinic: სისხლის მიმოქცევისა და კუნთების ტონუსის გაუმჯობესებამ შესაძლოა შეამციროს ვარიკოზული ვენების განვითარების რისკი.
[checklist]
- მოერიდეთ მაღალქუსლიან ფეხსაცმელს და მჭიდრო ტრიკოტაჟს
- რეგულარულად შეცვალეთ ჯდომის ან დგომის პოზა
- მიიღეთ ბოჭკოთი მდიდარი და მცირედ მარილიანი საკვები
- ფეხები აიტანეთ მაღლა ჯდომის და წოლის დროს
- აკონტროლეთ წონა
[/checklist]
- როგორია მკურნალობა?
პირველ და მეორე სტადიაში შესაძლებელია დაავადება შევაჩეროთ მხოლოდ და ფიზიკური აქტივობით, ელასტიური კომპრესით და ვენოტონური საშუალებებით.
მესამე სტადიაზე, როდესაც უკვე შეშუპებებია, საჭირო ხდება მედიკამენტური მკურნალობა – ვენოტონიკური საშუალებები, გარეგანი მალამოები, ელასტიკური კომპრესია. თუმცა ესეც დაავადების შეჩერებას ემსახურება, რადგან როცა უკვე ვენა გაგანიერდება, ის განკურნებას არ ექვემდებარება.
შემდეგ სტადიებში, როდესაც პაციენტის ჩივილები მატულობს, ემატება შეშუპება, რეკომენდებულია [დაავადება სრულიად რომ შევაჩეროთ], მთავარი სარქვლის მოშორება, ანუ ხდება გადაგვარებული ვენის რეზექცია (ამოღება). ეს არის რადიკალური, ოპერაციული მკურნალობა, ეს არის საბოლოოდ განკურნება.
ოპერაცია ტარდება ორნაირად, ღია სახით და ვენის ლაზერული აბლაცია, რაც ნიშნავს ოპერაციას უსისხლოდ [ვენა მოიწვება შიგნიდან], მაგრამ ეს მაინც საწყის სტადიებშია კარგი; როდესაც გარედან გამოიბურცება ვენა, მაინც განაკვეთებია საჭირო, ამიტომ ამ შემთხვევებში ღია ოპერაცია კეთდება.
პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია საპრევენციო ღონისძიებები, განსაკუთრებით მათთვის, ვინც რისკჯგუფშია პროფესიის ან სხვა მიზეზის გამო. ასეთ ზომას წარმოადგენს პირველი ხარისხის კომპრესიული წინდების ტარება, ექიმთან კონსულტაციის შემდეგ.
- რეაბილიტაციას რა დრო სჭირდება?
რეაბილიტაცია, ორივე შემთხვევაში, ოპერაცია ღია წესით ჩატარდება თუ დახურულით, არ არის რთული და ხანგრძლივი.
ღია წესით ჩატარებული ოპერაციის შემთხვევაში პაციენტი 1 დღე ყოვნდება სტაციონარში, კეთდება სპინალური ანესთეზიის ქვეშ და ეწერება მეორე დღეს; 10-12 დღეში იხსნება ნაკერები. სრული რეაბილიტაცია დგება დაახლოებით ერთ თვეში. სრულ რეაბილიტაციაში იგულისხმება სილურჯეების გაქრობა, თორემ ნაკერების მოხსნიდან, ანუ 2 კვირაში, პაციენტი აგრძელებს ჩვეულებრივ ცხოვრებას.
ოპერაციის დახურული მეთოდით ჩატარებისას რეაბილიტაცია უფრო მარტივია, რადგან როდესაც გარეგანი ვენები არ არის გამოყრილი გარეთ, მთავარი ღერო მოიწვება, პაციენტი იმ დღესვე დგება საწოლიდან და აგრძელებს ჩვეულებრივ ცხოვრებას.
