ხულოში მცხოვრებმა არაერთმა ოჯახმა, რომელთაც აქამდე ძირითადად კარტოფილი მოჰყავდათ, ბოლო წლებია თამბაქოს მოყვანა არჩიეს, თუმცა ახლა არ არიან დარწმუნებული, რომ სწორი არჩევანი გააკეთეს.
53 წლის რესან ხმალაძე ხულოს სოფელ ბეღლეთში ცხოვრობს. მის ოჯახს ბოლო სამი წელია თამბაქო მოჰყავს. რესანის თქმით, კარტოფილიდან თამბაქოს წარმოებაზე გადასვლა 2019 წელს თამბაქოს ფასის ზრდამ გადააწყვეტინა, რადგან კარტოფილს არასტაბილური, დაბალი ფასი ჰქონდა და ოჯახის საჭიროებებს ვერ აკმაყოფილებდა.
თუმცა რესანი ამბობს, რომ მათი მოლოდინი არ გამართლდა.
ხმალაძეების ოჯახი ახლა სახლში 2 წლის მოსავალს, ტონაზე მეტ თამბაქოს გამხმარ ფურცელს ინახავს.
„შარშანაც და წელსაც თამბაქოს ჩაბარება ერთი და იგივე ფასია. ახლა რომ გავყიდო, 1 კილოგრამ თამბაქოზე 15 ლარიც კი არ მრჩება. 15 ლარი მიჯდება [თამბაქოს წარმოებისთვის] ძაფი, ცელოფანი, აზოტი და კიდევ ბევრი რამ. არ ღირს ამ ფასად გაყიდვა.
შრომატევადი საქმეა და არც შრომა ღირს თამბაქოს წარმოებისთვის. არაფერი არ რჩება შემოსავალი. ფაქტობრივად, მთელმა ოჯახმა ტყუილად ვიშრომეთ თამბაქოს მოსაყვანად და გვიყრია აგერ, საწყობში“, – გვეუბნება რესანი.
რესანის თქმით, თამბაქო ხულოს პირობებში კარგ მოსავალს იძლევა და მის მოყვანასთან დაკავშირებული პრობლემები არასდროს ჰქონიათ. ერთადერთი პრობლემა, რაც რესანს და იმ ოჯახებს აქვთ, რომლებიც სახნავ-სათეს მიწას თამბაქოს მოსაყვანად იყენებენ, თამბაქოს რეალიზაციაა.
„არავის არ სჭირდება ჩვენი თამბაქო. ამიტომ, ვაპირებ, რომ თამბაქოს წარმოებას თავი გავანებო,“ – ამბობს რესანი.
მისი თქმით, მიუხედავად იმისა, რომ 2019 წელს 1 კილოგრამ თამბაქოს 40 ლარად აბარებდნენ, ახლა თანხის ნახევარი, 20 ლარიც რომ შესთავაზონ, ჩააბარებდა.
მან გვითხრა, რომ თუ თამბაქოს ფასი შედარებით გაუმჯობესდება, მის მოყვანაზე უარს არ იტყვის. იგი თამბაქოს წარმოების საფეხურებსაც გვიხსნის იმის საილუსტრაციოდ, თუ რა შრომატევადი საქმეა ეს.
რესანის განმარტებით, თამბაქოს ჩითილების გამოყვანა მაისის ბოლოდან იწყება და გადარგვისთვის მიწის კარგად დამუშავებაა საჭირო. გადარგული თამბაქო რამდენჯერმე უნდა გაითოხნოს და ამის შემდეგ იწყება თამბაქოს ფოთლების შეგროვება.
„ფოთლები, თუ მოასწრებ – 5-ჯერ, თუ ვერა – 3-4-ჯერ უნდა შეატეხო თამბაქოს.
ძალიან შრომატევადი, მძიმე სამუშაოა. თამბაქოს ფოთლები ცალ-ცალკე უნდა ააგო თოკზე გასახმობად. შემდეგ დასაჭრელად უნდა გამზადდეს, დახარისხდეს“, – გვითხრა მან.
ხმალაძეების ოჯახი თამბაქოს სახლში, ხელის საჭრელი დანადგარით ჭრის.
რესანი ფიქრობს, რომ თამბაქოს ფასის დავარდნა თავის მხრივ აქციზმაც გამოიწვია და ასევე, თამბაქოს სხვა ქვეყნებიდან შემოტანამ საქართველოში.
„სახელმწიფოს პასუხისმგებლობაა, რომ თუ შენ გაქვს ესა თუ ის პროდუქტი, სხვა ქვეყნებიდან აღარ შემოდიოდეს. აზერბაიჯანიდან წელს იმდენი თამბაქო შემოვიდა, რამდენიც გინდა. შემოდის თურქეთიდანაც და არავის აღარ სჭირდება შენი თამბაქო“.
რესანის თქმით, ახლა მისი ოჯახი სალათის ფურცლისა და კენკროვანი კულტურების წარმოებას გეგმავს.
„არიან ოჯახები, რომლებიც ბანკის ვალებში იხრჩობიან. ძირითადად, ყველას ბანკის ვალი აქვს – ჩემს სოფელში და მეზობელ სოფლებშიც,“ – ამბობს რესანი.
მისივე თქმით, სოფელ ბეღლეთიდან, სადაც მისი ოჯახი ცხოვრობს, იშვიათად მიდიან საზღვარგარეთ სამუშაოდ, რადგან ბევრი კაცი ხულო-ზარზმის გზის რეაბილიტაციაზეა დასაქმებული:
„იქამდე თურქეთში დადიოდნენ, ყველა ოჯახი აქ თურქეთში მუშაობით ირჩენდა თავს. ახლა იმდენს ახერხებენ, რომ თავიან ბოსტანში მოიყვანონ ლობიო, კარტოფილი, სიმინდი… მათი საკმარი მოსავალი“.
