უკრაინის დროებით ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მოწყობილ ბანაკებზე უკვე აპრილიდან ლაპარაკობენ, თუმცა ცოტამ თუ იცის, ზუსტად რა ხდება იქ და როგორ მიდის ეს პროცესი, რომელსაც რუსები „ფილტრაციას“ უწოდებენ.
ანა, მარიუპოლში ცხოვრობდა. გადაიტანა ბლოკადა, ოკუპაცია. სამჯერ გაიარა ფილტრაცია და ბოლოს ევროპაში გადასვლა მოახერხა.
ანა იხსენებს გზას მარიუპოლიდან დუბლინამდე.
ბლოკადა
ზღვასთან ახლოს ვცხოვრობდი. ყველა ომზე ლაპარაკობდა. რატომღაც მეგონა, რომ 23 თებერვალს დაიწყებოდა. ვფიქრობდი კიდეც, თუ 23-ში არა, ესე იგი აღარც დაიწყება-მეთქი.
24-ში დილით დამირეკეს ნათესავებმა ხარკოვიდან და მითხრეს, რომ მათთან უკვე ისროდნენ. ვფიქრობდი, რომ ეს რაღაც ხუმრობა იყო. ჩემი ფანჯრიდან ჩანდა პორტი. სრული სიმშვიდე იყო.
საუბარს მოვრჩი და ზუსტად ათ წუთში გამოჩნდა რაკეტა. მაშინვე გადავწყვიტეთ მარიუპოლის დატოვება. დავურეკე ნაცნობს, რომელსაც ქალაქიდან ჩვენი გაყვანა შეეძლო. გვითხრეს, რომ ყველა რეისი გადაიდო და არავინ იცოდა, როდის განახლდებოდა.
ვისაც საკუთარი მანქანა ჰყავდა, ისინი წავიდნენ. უმანქანოებისთვის წასვლა რთული იყო.
უკვე პირველ მარტს მარიუპოლი ალყაში აღმოჩნდა. როგორც რუსეთში, ხმას ვერ იღებდი. მუდმივად გატყუებენ. ოკუპანტები გვიმტკიცებდნენ, რომ ყველაფერი კარგად იქნებოდა. გვეუბნებოდნენ, რომ ჩვენ დასახმარებლად მოვიდნენ. ხალხიც ზერელედ პასუხობდა, –„კი, კი, გვეხმარებით, გმადლობთ“, – და ერთმანეთში მერე სულ სხვა რამეს ჩურჩულებდნენ.
დაბომბილი მარიუპოლი/ფოტო: 24tv.ua
როდესაც უკრაინელებმა „მოსკვა“ ჩაძირეს, იმ დროს მარიუპოლიდან 9 კილომეტრში ვიყავი, ჩემი მეგობარი ბიჭის ბაბუასთან გადავედით დროებით, თუმცა იქაურობაც ოკუპირებული იყო.
არ გვქონდა ინტერნეტი, თითქმის არანაირი კავშირი, რუსულ რადიოს ვუსმენდით და იქიდან გავიგე, რომ „მოსკვა“ ჩაიძირა.
არ იყო ბუნებრივი აირი, წყალი. ვცხოვრობდით კერძო სახლში, სადაც ხის ღუმელი გვქონდა, ამიტომაც არ გვციოდა და საჭმლის მომზადებასაც ვახერხებდით.
ჩვენ არაფერი გვქონდა, თუმცა ჩემი მეგობარი ბიჭის ბაბუა „ომის ბავშვია“. იმის მერე, რაც გადაიტანა, ჩვევად დარჩა, მარაგი დაეგროვებინა. არასოდეს ყიდულობდა, მაგალითად, ერთ კილოგრამ წიწიბურას, ყიდულობდა ხუთს. და ამ წელს ისე მოხდა, რომ სწორედ წიწიბურა მოემარაგებინა. არავინ იცის, რატომ მოიქცა ასე, მაგრამ სამაგიეროდ ჩვენ წიწიბურა მაინც გვქონდა საჭმელად.
რუსეთში – კი, დონეცკშიც – კი, უკრაინაში – არა
უკრაინის კონტროლირებად ტერიტორიაზე გადასვლა გვინდოდა და თავიდან ასეც ვეუბნებოდი რუს სამხედროებს, რომ „უკრაინაში გვინდა“. ვუხსნიდი, რომ ნათესავები მყავდა ხარკოვში, საიდანაც წარმოშობით ვარ. როდესაც ხარკოვს იგებდნენ, მპასუხობდნენ, რომ იქაც იგივე მოხდებოდა, რაც მარიუპოლში.
იმასაც მეუბნებოდნენ, რომ თუ მინდოდა, შემეძლო წასვლა, მაგრამ სინამდვილეში, ასე არ იყო. რუსეთში შეიძლებოდა გადასვლა, დონეცკში – შეიძლებოდა, უკრაინაში – არა.
მარიუპოლიდან მოშორებით ვიყავით, მაგრამ გვესმოდა, როგორ ბომბავდნენ ქალაქს და გვესმოდა ისიც, რომ ერთ დღეს, რომელიმე ჭურვი აუცილებლად დაეცემოდა ჩვენს სახლს. ჩვენ გვინდოდა მარიუპოლიდან წასვლა, მაგრამ გვინდოდა – უკრაინაში. საბოლოოდ მივხვდით, რომ უკრაინის კონტროლირებად ტერიტორიაზე ვერანაირად ვერ მოვხვდებოდით. წინ 9 მაისი იყო და არავინ იცოდა, რას აპირებდნენ ოკუპანტები.
ფილტრაცია
ჯერ პორტოვსკოეს ბანაკში მივედით. მიდიხარ, ეწერები რიგში და ნომერს გაძლევენ. ჩვენ 4815 ნომერი შეგვხვდა და იმ დროს ჯერ მეორასე კაცი გადიოდა. ვფიქრობდით, რომ ომი უფრო მალე დამთავრდებოდა, ვიდრე ჩვენ აქედან გავაღწევდით.
გადავწყვიტე, მომეძებნა, ვინმე რუსი სამხედრო, რომელიც ფულის სანაცვლოდ ფილტრაციას დააჩქარებდა. ვიპოვე კიდეც. 1500 გრივნა გადავუხადე. მან გვითხრა, წავსულიყავით მანგუშში, სადაც პოლიციის შენობაში ჰქონდათ ფილტრაციის ბანაკი.
ვიდრე ჩვენს რიგს ველოდით, ტყვე მოიყვანეს. საშინელი სანახავი იყო, ამაზე უარესი, ალბათ, არასოდეს არაფერი მინახავს. მოიყვანეს და სასტიკად სცემეს. ფეხებით შედგნენ. მისი თვალები რომ გენახათ. ეტყობოდა, რომ არც კი ესმოდა, რატომ და რისთვის.
ვუყურებდი და ვფიქრობდი – „უნდა გავიქცე, ეშმაკსაც წაუღია ეს ფილტრაცია, მაგრამ უნდა გავიქცე“. რა ბედი ეწია იმ ბიჭს, არავინ იცის. მივხვდი, რომ თუ ხალხის თვალწინ ამას ბედავდნენ, წარმოდგენაც არ მინდოდა, რას გააკეთებდნენ დახურულ კარს მიღმა.
ანა/ფოტო:24tv.ua
ვიცოდი, რომ ვისი ოჯახის წევრი ან ნათესავი უკრაინის შეიარაღებულ ძალებთან იყო რამენაირად დაკავშირებული, ისინი ფილტრაციას ვერ გადიოდნენ.
ყველგან ვიმეორებდი, რომ არავინ გვყავს, რომ ჩვენს ოჯახს არ აინტერესებს პოლიტიკა და საერთოდ „უკრაინა არაფერში გვჭირდება“.
თავს ვიშტერებდი, ვაჩვენებდი, რომ უბრალოდ ერთი სულელი ადამიანი ვარ, არაფერი მესმის და არაფერი ვიცი.
როცა როგორც იქნა გამოგვიძახეს, უკვე ღამის 11 საათი იყო. კაბინეტში ქალი სამხედროები ისხდნენ. თითის ანაბეჭდები აგვიღეს და ფოტოები გადაგვიღეს. თუმცა ბოლო ეტაპი „ფეესბეს“ თანამშრომელია, ის წყვეტს გაივლი თუ არა ფილტრაციას.
ჩემს ბიჭს გახადეს და ათვალიერებდნენ, ტატუები ხომ არ ჰქონდა.
ვეუბნებოდით, რომ რუსეთში გადასვლა გვინდოდა, ევროპაში რომ ვაპირებდით, ამას ცხადია, ვერ ვეტყოდით.
გაგვიშვეს. მეორე დღეს ავტობუსის ძებნა დავიწყეთ, რომ რუსეთში გადავსულიყავით. ავტობუსის შევსებას დიდხანს ველოდეთ, რადგან დღეში მხოლოდ 10 ადამიანი თუ გადიოდა ფილტრაციას, ამიტომ ვერ ივსებოდა და არ მიდიოდა.
გზა საზარელი იყო. მახსოვს, გადავდიოდით დანგრეულ ხიდზე, რომლის ქვეშაც დაქოქილი რუსული ტანკები იდგა. არ ვიცი, სად მიდიოდნენ. ერთ-ერთ ტანკზე მსხდარმა სამხედროებმა ლულა მოგვიშვირეს და იცინოდნენ. ვფიქრობდი, – „ღმერთო, ნუთუ ავტობუსს ესვრიან?!“
გავიარეთ ვოლნოვახა, მიწასთან გასწორებული.
რას ვფიქრობ რუსეთზე
რუსეთის საზღვარზე კიდევ ორი ფილტრაცია გველოდა. კიდევ ორი დამცირება. ყოველ ჯერზე ვფიქრობდი, რომ აღარაფერი გამაკვირვებდა, მაგრამ ვცდებოდი.
საზღვარზე უკვე ყველაფერს გიმოწმებდნენ – ტელეფონებში, პირად ნივთებში იქექებოდნენ. ტელეფონში ყველაფერი წაშლილი მქონდა. მანამდე შევესწარი, როგორ „დაბრაკეს“ ბიჭი, რომელსაც ტიკტოკზე უკრაინის შეიარაღებული ძალების პოსტზე ლაიკი უპოვეს.
აქ უკვე შეკითხვები ასეთი იყო: რას ფიქრობ რუსეთის ფედერაციაზე? რუსეთის პრეზიდენტზე? უკრაინის პრეზიდენტზე? უკრაინის ხელისუფლებაზე? „სპეცოპერაციაზე“ დონბასში?
ერთხელ „ფეესბეს“ თანამშრომელთან ლაპარაკისას, სპეცოპერაციის ნაცვლად ომი ვახსენე და ძალიან შემეშინდა, ეგრევე „გავასწორე“.
ამ ფილტრაციის შემდეგ დონის როსტოვში მოვხვდით. გზად ყოველ ნაბიჯზე გვაჩერებდნენ პოლიციელები და დაკითხვებს გვიწყობდნენ.
იმ ღამეს როსტოვში დავრჩით და მეორე დღეს წავედით პეტერბურგში.
დღე-ნახევარი მივდიოდით. რომ ჩავედით არც კი შევჩერებულვართ ქალაქში. რუსეთში ერთი წამითაც კი არ გვინდოდა დარჩენა. უბრალოდ მინდოდა გაქცევა, სიარული, ოღონდაც 47კი იქ არ გავჩერებულიყავი.
9 მაისს უკვე სანქტ-პეტერბურგში ვიყავით. როგორც კი ქალაქში შევედით, სროლის ხმა მოგვესმა. პირველი რაც გავიფიქრე – „ნუთუ ისევ?“ ძალიან შერეული შეგრძნება იყო – ერთი მხრივ – „ძალიანაც კარგი, თუ დაბომბვა დაიწყეს“ – და მეორე მხრივ – „ჯანდაბა, ასე რანაირად ხდება, ყველა ადგილიდან ხომ ვერ გავიქცევი“.
„ევროპაში შეხვალ ტუალეტში“
„რატომ მიდიხართ რუსეთიდან?“ „არ მოგწონთ აქაურობა?“ – ვპასუხობდი, რომ ძალიან მოგვეწონა და დავბრუნდებით, რუსეთი ისეთია ადგილია, სიამოვნებით ვიცხოვრებდი, მაგრამ აქ არავინ მყავს, ამიტომ მივდივარ. ათას სისულელეს ვამბობდი – რომ რუსეთი ისეთი სახელმწიფოა, ყველამ რომ უნდა მიბაძოს. ვეუბნებოდი იმას, რისი გაგებაც და მოსმენაც უნდოდათ – ოღონდ იქიდან გამეღწია.
საზღვარზე საშა (მეგობარი ბიჭი) ისევ ცალკე გაიყვანეს. მე გამშვებ პუნქტში ვიყავი უკვე. ეს პუნქტი გალიასავითაა. იქ ვიდექი და ველოდი. ტუალეტში მინდოდა, მაგრამ მითხრეს, რომ უკან გასვლა აღარ შეიძლებოდა.
„შეიძლება ტუალეტში შევიდე?“ „ევროპაში შეხვალ,“ – მიპასუხეს.
საშამ ფილტრაცია გაიარა. ისევ გაუშიშვლებიათ.
ლატვიაში ვიყავი და მაინც უკან ვიხედებოდი. მეგონა, აი ახლა მოვარდებოდნენ რუსი სამხედროები და უკან წაგვათრევდნენ. საზღვარზე რომ გადავედი, უკვე ისე მიჭირდა და ისე მინდოდა ტუალეტში, ტირილი დავიწყე.
მარიუპოლში დარჩენილი კატა
ლატვიაში როგორც შეგვხდნენ, ეს სრული საოცრება იყო. ჩვენ იმ მოხალისეებთან მოვხვდით, რომლებსაც თეატრი ჰქონდათ და საკუთარ თეატრში მიჰყავდათ ლტოლვილები. ცალკე ოთახი მოგვცეს, საწოლიც იყო, ლეიბიც, სისუფთავეც, სინათლეც, მაგიდაზე – საჭმელი. იმდენი ხანი არ მენახა ასეთი რამ. ყურებს არ ვუჯერებდი, როდესაც მოხალისე გვეუბნებოდა – „აი, აქ არის ჰიგიენის ნივთები, აქეთ ყავა, ჩაი, მიირთვით, იქით შეგიძლიათ შხაპი მიიღოთ“.
იმდენი ვჭამე.
ელექტრომატარებლით ჩავედით რიგაში და იქიდან დუბლინში გავფრინდით. მოხალისეებმა თვითმფრინავის ბილეთები გვიყიდეს, მაგრამ თვითმფრინავში ჩაჯდომის მეშინოდა. თვითმფრინავს რომ ვხედავდი, ფიქრობდი, რომ ის აუცილებლად ბომბდამშენი უნდა ყოფილიყო.
ახლა, როდესაც სამშვიდობოს ვარ, ვხვდები, რომ არაფერი, აბსოლუტურად არაფერი, რაც გაქვს – ფული, ტექნიკა, ქონება – არაფერია. მთავარია, ვინ გყავს გვერდით. მთავარია ჯანმრთელობა, ცოდნა, სიცოცხლე – დანარჩენი სისულელეა.
გული მტკივა, რომ კატა დავტოვე, გადასატანი ჩანთა გამიტყდა და ვხდებოდი, რომ ამ გზაზე ხელით ვერ ვატარებდი.
ანას კატა, რომელიც მარიუპოლში დარჩა. ფოტო/24tv.ua
იქნებ ვინმემ იცნოს, „უსპეხი“ ჰქვია და რომ დაუძახებ ესმის.
მართლა რას ვფიქრობ რუსეთზე?
ჩემი ხუთი მეგობარი მოკლეს მარიუპოლში. ერთი ჭურვის ნამსხვრევებმა მოკლა, დანარჩენები სარდაფში, დაბომბვისას დაიღუპნენ.
ის, რასაც ჩვენ გვეუბნებიან – „მოგვეცით ტერიტორიის ნაწილი“ – არავის არაფერი არ უნდა მივცეთ და ტერორისტებთან მოლაპარაკებებიც არ შეიძლება.
რას ნიშნავს მოგვეცით ტერიტორია? ხვალ გვეტყვიან, მოგვეცით 50 ქალი და 50 ბავშვი – სექსი მოგვინდა. და ასე უნდა ვიცხოვროთ? ტერორისტების პირობებით? არა, რუსეთი უნდა განადგურდეს. ერთხელ და სამუდამოდ, რომ აღარასოდეს არსებობდეს ასეთი სახელმწიფო.
და პუტინი – არც კი ვიცი, მას რა ეკუთვნის.
მეგონა, რუსების უმრავლესობა გაიგებდა, რომ ადამიანები იხოცებიან, მაგრამ არა, მათ პუტინის სჯერათ, „პუტინ მოლოდეც“.
მესმის, რომ იქ პროპაგანდაა, მაგრამ მაინც, საბოლოო ჯამში, შენ თვითონ ირჩევ, რის გჯეროდეს და რის – არა. ჩვენთან სკოლაშიც მოდიოდნენ რუსები და გვეუბნებოდნენ, რომ ეს მარიუპოლის უკრაინელი დამცველები გვესროდნენ, მაგრამ მე ხომ ვხედავდი, რაც ხდებოდა.
ევროპელებს ბოლომდე მაინც არ ესმით, რამდენად სერიოზულია ის, რაც ხდება და ვერ იაზრებენ, რომ რაც უფრო გაგრძელდება ეს ომი, მით უფრო უარესი იქნება მთელი მსოფლიოსთვის.
როდესაც გავიმარჯვებთ, სათითაოდ დავუკოცნი ხელებს მათ, ვინც გვიცავდა.
წყარო: 24tv.ua
მთავარი ფოტო: 24-ე არხის კოლაჟი
