ტერმინი ეგზემა იმ დაავადებებს აერთიანებს, რომლებიც კანის სხვადასხვაგვარ გაღიზიანებას იწვევენ. როგორც დერმატოლოგი მანანა ამაღლობელი ამბობს, ეგზემის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ფორმა, კონტაქტური დერმატიტია, რომელიც განსაკუთრებით გახშირდა პანდემიის პირობებში, დეზინფექციური ხსნარების მოხმარების შედეგად. ამ ფონზე მწვავდება ქრონიკული ეგზემაც.
- ქალბატონო მანანა, რა არის კონტაქტური დერმატიტი?
კონტაქტური დერმატიტი ანუ კონტაქტური ეგზემა, ალერგიული დაავადებაა, რომელიც ვითარდება გამაღიზიანებელი ფაქტორის ზემოქმედების შედეგად, იქნება ეს სარეცხი საშუალებები, ანტისეპტიკური ხსნარები თუ არასწორად შერჩეული ხელის და ტანის მოვლის კოსმეტიკური საშუალებები. ამ გამაღიზიანებლების ზემოქმედების შედეგად წარმოიქმნება მწვავე ანთება და თუ პაციენტი დროულად არ მიმართავს სპეციალისტს, იგი გადადის ქრონიკულ ეგზემაში, რომელიც გაცილებით უფრო რთული ფორმაა.
ახლა განსაკუთრებით ხშირია, პანდემიიდან გამომდინარე, ანტისეპტიკური ხსნარების გამოყენების შედეგად განვითარებული ეგზემა ანუ კონტაქტური დერმატიტი. გართულების შემთხვევაში იგი ქრონიკულ ეგზემაში გადაიზრდება.
კონტაქტური დერმატიტი ძალიან ხშირად პირდაპირ კავშირშია სტრესთან. ეგზემა დაკავშირებულია ცენტრალურ ნერვულ სისტემასთან. შესაძლოა სულ არ ჰქონდეს პაციენტს კონტაქტი გამაღიზიანებელთან, ქიმიურ ხსნარებთან, მაგრამ სტრესის ფონზე წამოვიდეს, განსაკუთრებით დიჰიდროზული ეგზემა.
ქრონიკული ეგზემისთვის დამახასიათებელი მიდამოა იდაყვი, სახსრები, მუხლქვეშა არეები, განსაკუთრებით ზიანდება ხელის მაჯები და კისრის მიდამოები. სახეზე უფრო იშვიათად გვხვდება. როცა ატოპიური დერმატიტია, ამ შემთხვევაში თვალბუდის მიდამოც ზიანდება, ტუჩის წითელი ქობა შეიძლება დაზიანდეს, გამოშრეს, გვერდით ნახეთქები გაჩნდეს.
- როგორია მისი კლინიკური გამოვლინება?
ძირითადად ვლინდება ერითემით, იმავე სიწითლით, შეიძლება სხეულზე გაჩნდეს პატარა ბუშტუკები, შესაძლოა გაჩნდეს დიდი ბუშტებიც, ბუშტი რომ სკდება და კანზე რჩება სისველე, ამას ეროზიული ელემენტები ეწოდება და ამ დროს იზრდება მათი წარმოქმნის რისკიც. შეიძლება ეგზემა გამწვავდეს ტანსაცმლის ხახუნის შედეგადაც.
- რა ასაკშია ყველაზე ხშირი კონტაქტური ეგზემა?
გააჩნია ეგზემის ფორმას. ბავშვებში ძირითადად გავრცელებულია ატოპიური ეგზემა და ზრდასრულებში – უკვე ქრონიკული ეგზემა. ატოპიური დერმატიტი უფროსებშიც გვხვდება, მაგრამ ის უკვე სხვაგან არის ლოკალიზებული, უფრო სხეულზეა გავრცელებული და არა სახეზე, როგორც ბავშვების შემთხვევაში.
ალერგიულ კონტაქტურ დერმატიტს ასაკი არ აქვს, ნებისმიერი ასაკის პაციენტს შეიძლება დაემართოს, ანუ უცებ გამოვლინდება გამაღიზიანებელთან კონტაქტის შედეგად საპასუხო რეაქციად.
რაც შეეხება ეგზემას ხელისა და ფეხის გულებზე – ეს არის დეჰიდროზული ეგზემა. იგი არის კონტაქტური დერმატიტის უფრო გართულებული ფორმა, ვითარდება იმუნოდეფიციტის ფონზე. ძირითადად ემართებათ მწვავე დაავადებების, სტრესის გადატანის შემდეგ, როდესაც პაციენტს იმუნიტეტის დაქვეითების ფონზე შეიძლება გამოუვლინდეს კანის ასეთი მკვეთრი რეაქცია.
პაციენტები ამ დროს აღწერენ, რომ კანზე შეხებისას თითქოს კანქვეშ პატარა წყლიან ბუშტებს გრძნობენ და ახასიათებს ისეთი ძლიერი ქავილი, რომ შეიძლება პაციენტმა მთელი ღამე ვერ დაიძინოს.
კონტაქტური დერმატიტი განსაკუთრებით ხშირია ქალებში. მოგვმართავენ ხელის თითების დაზიანებებით, რადგან უფრო ხშირად აქვთ კონტაქტი ჭურჭლის და სხვა სარეცხ საშუალებებთან. სტრესიც უფრო მეტი აქვთ, შესაბამისად…
- ეგზემა თავისით გაივლის?
თუ ხელს არ შეუწყობთ, თავისით არ გადავა, პირიქით, სადაც არის ეს ეგზემა გაჩენილი, შეიძლება იყოს მკვეთრი ჰიპერემია ანუ სიწითლე, ალერგენთან განმეორებით კონტაქტის შედეგად შეიძლება წამოვიდეს შეშუპება. ქავილის შედეგად შესაძლოა კანზე გაჩნდეს ნახეთქები, ინფექცია შეიჭრას, ანუ მიკრობულ ეგზემაში გადავიდეს.
- როგორია მკურნალობის მეთოდი?
დერმატოლოგთან პაციენტი მოდის კანის დაზიანების შემთხვევაში, როცა უკვე ვიზუალურად ჩანს კანის დაზიანება და პაციენტისთვის არის შემაწუხებელი ქავილი.
ასევე, პერორალურად მიღებული ანტიჰისტამინური (ალერგიის საწინააღმდეგო) საშუალებების ფონზე, როცა არ გადადის ქავილი და პროცესი არ მიდის გამოჯანმრთელებისკენ, აუცილებელი ხდება სპეციალისტის ჩარევა.
უნდა მოხდეს ქავილის და ასევე ანთებითი პროცესის კუპირება, კანის მკვეთრი დატენიანება. თუ რთული ფორმაა, შესაძლოა კოტიკოსტეროიდული მალამოებიც დაგვჭირდეს. თუ ბუშტულოვანი ფორმაა – შესაძლოა გამშრობი საფენები, მალამოები… როდესაც უკვე რემისიულ ფაზას მივაღწევთ, გამოჯანმრთელების პერიოდს, ანუ ფანჯარას, ამ შემთხვევაში პაციენტმა მუდმივად უნდა იხმაროს ძლიერ დამატენიანებელი კრემები, ემოლენტები, ასე ჰქვია, და მაქსიმალურად უნდა მოერიდოს გამღიზიანებლებს და სტრესს.
- ეგზემა გადამდებია?
ეგზემა არ არის გადამდები დაავადება, ეს არის ჩვეულებრივი კონტაქტური დერმატიტის შემდგომ გართულებული კანის საპასუხო რეაქცია ალერგენზე და ვერანაირად ვერ იქნება გადამდები. ეს არ არის არც სოკოვანი და არც ჩირქოვანი ინფექცია, რომ უშუალოდ კანის კონტაქტით გადავიდეს სხვა პაციენტებში.
________________________
პრევენციისთვის Mayoclinic-ი გირჩევთ:
- მოერიდეთ ალერგენებს – შეეცადეთ დაადგინოთ და თავიდან აიცილოთ იმ ნივთიერებებთან კონტაქტი, რომლებიც აღიზიანებს თქვენს კანს ან იწვევს ალერგიულ რეაქციას.
- დაიბანეთ კანი. შესაძლოა გამონაყარის გამომწვევი ნივთიერების უმეტესი ნაწილის მოშორება შეძლოთ, თუ მასთან კონტაქტის შემდეგ დაუყოვნებლივ დაიბანეთ კანს. გამოიყენეთ რბილი, არომატული საპონი და თბილი წყალი. მთლიანად ჩამოიბანეთ.
- ჯინსებსა თუ სხვა ტანსაცმელზე არსებულ მეტალის ღილებსა და ჩამკეტებს, რომლებიც კანზე გედებათ, შიდა მხარეს მიამაგრეთ ქსოვილი.
- წაისვით ბარიერული კრემი ან გელი. ასეთ პროდუქტებს შეუძლია თქვენი კანის დამცავი ფენა უზრუნველყოს.
- გამოიყენეთ დამატენიანებელი კრემი. დამატენიანებელი ლოსიონების რეგულარული გამოყენებით შესაძლებელია კანის ზედა ფენის აღდგენა და მისი ელასტიურობის შენარჩუნება.
საერთო ალერგენებს მიეკუთვნება:
- ნიკელი, რომელსაც იყენებენ სამკაულებში, ქამრის ბალთებსა და ბევრ სხვა ნივთში;
- ზოგიერთი მედიკამენტი, მათ შორის ანტიბაქტერიული კრემები და ანტიჰისტამინები;
- ე.წ. პერუს ბალზამი, რომელიც გამოიყენება სუნამოებში, კოსმეტიკური საშუალებებში, პირის ღრუს სავლებსა და არომატიზატორებში;
- პირადი ჰიგიენის საშუალებები, როგორიცაა დეოდორანტი, ტანის დაბანის საშუალებები, თმის საღებავები, კოსმეტიკა და ფრჩხილის ლაქი;
- მცენარეები, როგორიცაა შხამიანი სურო და მანგო, რომლებიც შეიცავენ ალერგენულ ნივთიერებას.
