ბათუმელ მერი თევთიძეს გუშინდელივით ახსოვს 1951 წლის 26 დეკემბრის ღამე, როცა კარზე ბრახუნი გაისმა და ოთახში უცნობი ადამიანები შემოიჭრნენ. მაშინ 6 წლის იყო და ყველაზე დიდი სტრესიც ალბათ ამ დღეს უკავშირდება, როცა ახალ წლამდე რამდენიმე დღით ადრე თევთიძეების ოჯახი, 6 სული, სოფელი ჭარნალიდან ყაზახეთში გადაასახლეს. მერი იხსენებს, რომ დეკემბრის იმ ცივ ღამეს თავის საყვარელ ბოჩოლებთან გამოსამშვიდობებლად მივიდა, მათ კოცნიდა და ტიროდა – უჩემოდ ვინ მოგივლითო.
თევთიძეების ოჯახი 2 წლითა და 6 თვით გადაასახლეს ყაზახეთში. მერის გადასახლებაში დაეღუპა მცირეწლოვანი ძმისშვილი. ოჯახი მხოლოდ 1953 წელს დაბრუნდა საქართველოში, სტალინის გარდაცვალების შემდეგ.
ახლა მერი თევთიძე 85 წლისაა. მას დეტალურად ახსოვს გზა საქართველოდან ყაზახეთამდე, როგორ ეძინათ მიწაზე გადასახლებაში, როგორ დადიოდა 6 -7 წლის ასაკში სკოლის ნაცვლად ბამბის პლანტაციებში სამუშაოდ და სანახევროდ მშიერი იყო. გადასახლებაში გატარებულ წლებს მას ყოველ თვე პენსიის აღების დღეც ახსენებს, როცა მერი პენსიასთან ერთად იღებს 7 ლარს, პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლისათვის განკუთვნილ სუფსიდიას.
მერი თევთიძის გადასახლებაში გატარებული დრო და ზიანი საქართველოს სახელმწიფომ 7 ლარად შეაფასა. ეს საყოფაცხოვრებო სუბსიდიაა, რომელსაც პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლად აღიარებული საპენსიო ასაკის პირები ყოველ თვე იღებენ, მათ შორის მერიც.
სახელმწიფო, სოციალური პაკეტი პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლისთვის ყოველ თვე 107 ლარის გადახდას ითვალისწინებს, თუმცა როგორც კი რეპრესირებული ადამიანი საპენსიო ასაკის ხდება, მან უნდა აირჩიოს: მიიღოს 107 ლარი, როგორც პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლმა თუ სტანდარტული პენსია – 220 ლარი. უმეტესობა სწორედ 220-ლარიან პენსიას ირჩევს, რომელსაც ემატება საყოფაცხოვრებო სუბსიდია, 7 ლარი – ამ თანხით სახელწიფო ეხმარება პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლს.
პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლების ფინანსური მხარდაჭერის, კომპენსაციის საკითხი საქართველოს ხელისუფლებას 2007 წლის შემდეგ არ განუხილავს. სწორედ ამ წელს დადგინდა მათთვის საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის ოდენობა – 7 ლარი. რეპრესირებული პირები საქართველოში ვერც კომუნალური შეღავათებით სარგებლობენ, მსგავსი შეღავათები 2006 წლიდან გაუქმდა, ისევე როგორც საცხოვრებელი ფართობის ქირის შეღავათი.
2020 წლის იანვრის მდგომარეობით საქართველოში 7-ლარიან სუფსიდიას 10 396 რეპრესირებული იღებს.
გუშინ, 6 აგვისტოს, საქართველოს მთავრობამ სოციალური დახმარების პროგრამები დააანონსა, რომლის ღირებულებას 410 მილიონი ლარია, პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლებისთვის კი ბოლო 13 წელია საქართველოს ბიუჯეტში თანხა ვერ გამოინახა.
„ეს არის დაცინვა ადამიანების, რომელთაც თავიანთ თავზე გამოსცადეს ყველაზე დიდი უსამართლობა, რაც კი შეიძლება სახელმწიფოს მხრიდან ჰქონდეს ადამიანს. ეს არის მშობლების დახვრეტა, გადასახლება, დევნა… ეს არიან ადამიანები, რომლებმაც დაკარგეს მშობლები, დაკარგეს საცხოვრებელი ადგილი. საბჭოთა პერიოდში, სანამ მათი რეაბილიტაცია მოხდებოდა, მათ ეძახდნენ ხალხის მტრებს და ხალხის მტრის შვილებს“, – ამბობს გიორგი კლდიაშვილი, IDFI-ის აღმასრულებელი დირექტორი, რომელიც წლებია მუშაობს რეპრესირებულთა საკითხებზე.
„პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა და მათ მემკვიდრეთა სოციალური დაცვის პაკეტები და საყოფაცხოვრებო სუბსიდია არ არის საკმარისი. ის არ არის პროპორციული იმ ზიანთან შედარებით, რომელიც რეპრესირებულმა პირებმა და მათმა შთამომავლებმა განიცადეს“, – მიიჩნევს ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი [IDFI]. ორგანიზაციამ წელს პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა სახელწიფო პოლიტიკაზე მოამზადა შეფასება.
გიორგი კლდიაშვილი გვეუბნება, რომ საზოგადოება „მემორიალმა“, მის ორგანიზაციასთან ერთად, არაერთხელ მიმართა საქართველოს მთავრობას საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის, თვეში 7 ლარის 44 ლარამდე გაზრდის თხოვნით. მიმართვა საქართველოს ჯანდაცვის სამინისტროში გადამისამართდა, სადაც ორგანიზაციას უპასუხეს, რომ ამისთვის თანხა ბიუჯეტში არ იყო გათვალისწინებული.
გიორგი კლდიაშვილი ამბობს, რომ საბჭოთა პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა მხარდაჭერა და მათზე ზრუნვა, საქართველოს, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფოს ვალდებულებაა.
კითხვას, რით აიხსნება ხელისუფლების გულგრილობა ამ ჯგუფის მიმართ, გიორგი კლდიაშვილი ასე პასუხობს:
„მთავრობისთვის არ არის პრიორიტეტული იმ 10 000 მოქალაქეზე ზრუნვა, რომელთაც განიცადეს ძალიან დიდი უსამართლობა, არიან საპენსიო ასაკს მიღწეული, რომლებიც ელემენტარულს ითხოვენ სახელმწიფოს მხრიდან. აქ არის საუბარი გამდიდრებასა და ფუფუნებაზე, 7 ლარის გაზრდა 44 ლარამდე არის ელემენტარული ზრუნვა და ამის გაკეთებაც არ უნდა ხელისუფლებას“.
იგი ამბობს, რომ პოსტსაბჭოთა სივრცეში ყველაზე მინიმალური მხარდაჭერას საქართველოში იღებენ საბჭოთა რეპრესიების შედეგად დაზარალებული პირები. ამ მხრივ, განსაკუთრებით აღსანიშნავია ბალტიისპირეთის ქვეყნების მაგალითები, სადაც აღდგენილია ჩამორთმეული ქონებრივი უფლებები და რეაბილიტირებულები სარგებლობენ მნიშვნელოვანი სოციალური დახმარებით.
IDFI-ის ცნობით, საქართველოს მოქალაქეებმა ყოფილი სსრკ-ს ტერიტორიაზე მასობრივი რეპრესიები 1921 წლის თებერვლიდან – 1990 წლის 28 ოქტომბრამდე განიცადეს. სხვადასხვა წყაროს თანახმად, პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა რაოდენობა სსრკ-ის ტერიტორიაზე 6-დან 20 მილიონამდე მერყეობდა.
„2010 წლიდან, როდესაც საქართველოში სასამართლომ დაიწყო პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლად აღიარების პროცესი, ასეთი იყო 20 ათასამდე ადამიანი. დღეის მდგომარეობით ეს რიცხვი განახევრდა, ეს ძირითადად საპენსიო ასაკს მიღწეული ადამიანები არიან“, – ამბობს გიორგი კლდიაშვილი.
ერთი თვის წინ ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტმა „მემორიალთან“ ერთად კიდევ ერთხელ მიმართა საქართველოს პრემიერ-მინისტრს, გაიზარდოს პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა სუბსიდიის ოდენობა და გაუთანაბრდეს სხვა სოციალური კატეგორიებისთვის დაწესებული სუბსიდიის ოდენობას – 44 ლარს. ამისათვის, დაახლოებით 6 მილიონამდე ლარია საჭირო. „ვფიქრობ, ეს არ დააზარალებს საქართველოს ბიუჯეტს. ვნახოთ, რას გვიპასუხებენ“, – ამბობს გიორგი კლდიაშვილი.
__________
