„ეს უკვე სასამართლო კლანის კვოტაა,“ – ასე აფასებს ანა დოლიძე, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრი საკონსტიტუციო სასამართლოში ხვიჩა კიკილაშვილის დანიშვნას. მისი აზრით, თუკი აქამდე ხელისუფლება სანდოობის მიხედვით არჩევდა კადრებს, ამჯერად გადაწყვეტილება „სასამართლოს კლანმა“ მიიღო.
საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრები პერიოდულად იცვლებიან. სამ-სამ მოსამართლეს 10 წლის ვადით ნიშნავს უზენაესი სასამართლო, პრეზიდენტი და პარლამენტი.
ხვიჩა კიკალაშვილმდე საკონსტიტუციო სასამართლოში 2017 წელს ევა გოცირიძე შევიდა, ის მანამდე იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრი იყო და სამოქალაქო ორგანიზაციები მას ლევან მურუსიძის პირდაპირ მხარდაჭერაში სდებდნენ ბრალს. 2017 წელს საკონსტიტუციოს მოსამართლე გახდა მანანა კობახიძეც – იგი პარლამენტის წევრი და „ქართული ოცნების“ პირველი თავმჯდომარე იყო.
რა იცვლება ხვიჩა კიკილაშვილის დანიშვნით? – ჩვენ იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს არამოსამართლე წევრს, ანა დოლიძეს ვესაუბრეთ:
- ქალბატონო ანა, დღეს საკონსტიტუციო სასამართლოს ახალმა მოსამართლემ – ხვიჩა კიკილაშვილმა დადო ფიცი. რა ტენდენცია ჩანს ბოლო წლებში საკონსტიტუციოში მოსამართლეების დანიშვნით?
ჩანს ის, რომ მანამდე ეს ორი მოსამართლე – ევა გოცირიძე და მანანა კობახიძე პირდაპირ იყო დაკავშირებული მმართველ პოლიტიკურ პარტიასთან, ხოლო ბოლო შემთხვევაში ხვიჩა კიკილაშვილი პირდაპირ სასამართლო კლანის ადამიანია.
ევა გოცირიძე ფაქტობრივად ახორციელებდა „ქართული ოცნების“ ინტერესებს, როცა იგი იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრი იყო. გახსოვთ ალბათ, სასამართლოს შეურაცხყოფა სისხლისსამართლებრივად უნდა ისჯებოდეს და მოსამართლის კრიტიკის ფარგლები უნდა დადგინდესო. იმ პერიოდში იყო შეტევები ლევან მურუსიძეზე და ევა გოცირიძემ იმუშავა აქტიურად მის დაცვაზე.
მანანა კობახიძე კი, „ქართული ოცნების“ დამფუძნებელი და ამ პარტიის თავმჯდომარე, პარლამენტის წევრი… მანანა კვალიფიციური იურისტია, მაგრამ აქაც მთავარი ფაქტორი იყო სანდოობა ხელისუფლების მხრიდან. ანუ აქამდე ხელისუფლება ცდილობდა, დაენიშნა მისთვის სანდო კადრი, მაგრამ როგორმე დაეცვა კვალიფიციურობის კრიტერიუმი. ხვიჩა კიკილაშვილის დანიშვნა არის საინტერესო მოვლენა. ეს არის პირველი შემთხვევა, როცა ასეთი ადამიანი იმსახურებს ამ ტიპის დაწინაურებას, ვგულისხმობ მის კვალიფიკაციას. რომ ჩავხედოთ მის ბიოგრაფიას, იქ საერთოდ არაფერია ისეთი, რაც გვაფიქრებინებს იმას, რომ ხვიჩა კიკილაშვილი იმსახურებდა ამ პოზიციას. მარტივად – ეს არის ფსკერზე დაშვება.
- რას გულისხმობთ დამსახურებაში – ხვიჩა კიკილაშვილი წლების განმავლობაში იყო ხელვაჩაურის სასამართლოს თავმჯდომარე, 2019 წლიდან კი თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლეა.
დიახ, ის გადაიყვანეს სააპელაციო სასამართლოში და ეს იყო წახალისება „გიორგი მიქაუტაძის საქმესთან“ დაკავშირებით… სააპელაციოში ის დანიშნა ასევე კლანმა, რომ შემდეგ იგი საკონსტიტუციოში დაენიშნათ. მე ამას ბიოგრაფიის შექმნას ვეძახი, რომ ძალიან არ იყვიროს – აი, პირველი ინსტანციის სასამართლოს მოსამართლე, რომელიც ხელვაჩაურის საქმეებს განიხილავდა, უცებ გახდა საკონსტიტუციოს მოსამართლე.
ანალოგიურად მოიქცა სასამართლო კლანი, მაგალითად, ტარიელ კაკაბაძის შემთხვევაში – ისიც ცოტა ხნით სააპელაციოში დანიშნეს და შემდეგ უზენაესში. სააპელაციო სასამართლო უკვე იქცა დროებით გაჩერებად იმისთვის, რომ შექმნან ბიოგრაფია. ახლა, წიგნს ხომ ვერ გამოაქვეყნებინებენ? ესეც შეიძლება, მაგრამ დროის ამბავია და უფრო რთულია.
- თქვენი შეფასებით, სასამართლო კლანს რატომ გაუწია ანგარიში ხელისუფლებამ?
როგორც ჩანს, სასამართლო კლანმა წინასწარ შეათანხმა ხელისუფლებას ეს საკითხი, რომ იმ სერვისებისთვის, რომლითაც ის ხელისუფლებას უზრუნველყოფს, მიისაკუთრებდა ამ ადგილს საკონსტიტუციოში. ეს უკვე გახდა კლანის კვოტა…გამოჩნდა, რომ სასამართლო კლანს წინააღმდეგობას ვერ უწევს ხელისუფლება, თორემ შეიძლებოდა გაცილებით კვალიფიციური კადრის შერჩევა.
აქ უკვე პრობლემა გვექნება არამხოლოდ კეთილსინდისიერების კუთხით, რომელიც მოსამართლეს უნდა ჰქონდეს, არამედ ელემენტარულ კომპეტენციასთან. წარმოიდგინეთ ასეთი რამ – ადამიანი არის პირველკურსელი და უცებ იგი გაამწესეს მეცნიერებათა აკადემიაში. ეს უკვე ნიშნავს იმას, რომ „ოცნება“ ნიშნავს თავის ხალხს და პლუს, აღარ აქცევენ ყურადღებას, რა ტიპის ადამიანი წავა საკონსტიტუციოში. ცალსახად გაუარესდა ვითარება. შევხედოთ, მაგალითად, მერაბ ტურავას და ხვიჩა კიკილაშვილს ერთად, რა თქმა უნდა, კვალიფიკაციის მხრივ…
ვიღაცებს ჰგონიათ, რომ COVID 19-ის მოვლენების გამო ხელისუფლება შეიცვალა. არა, სინამდვილეში ისევ იმავე მეთოდებით მუშაობს ხელისუფლება, როგორც აქამდე. ხვიჩა კიკილაშვილის შესახებ ასეთი გადაწყვეტილების მიღება ანგრევს ქვეყანას, უბრალოდ ამის ეფექტი გვიან გამოჩნდება.
- რა გამოჩნდება? თქვენ ფიქრობთ, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს მიმართ ნდობის მაჩვენებელი დაიკლებს?
აი, მაგალითად, მარიხუანას ლეგალიზაციის საკითხი, რაც გადაწყვიტა საკონსტიტუციო სასამართლომ, ამას სჭირდება უამრავი სამართლებრივი დოქტრინის ცოდნა, ლიტერატურის კითხვა, ამას სჭირდება შესაბამისი უნარები… თავდაპირველად, შემაკავებელი ფაქტორი იქნება ის, რომ ხვიჩა კიკილაშვილის გვერდით ჯერ კიდევ იქნებიან კომპეტენტური მოსამართლეები. როგორც კი სასამართლო მიიღებს იმ გადაწყვეტილებას, რომელიც აწყობს ხელისუფლებას, ეს ნდობა, რა თქმა უნდა, დაიკლებს. ჩვენ ვიცით, რომ საერთო სასამართლოები დღეს ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებენ. საკონსტიტუციო სასამართლოს კი ადამიანები ჯერ კიდევ აქტიურად მიმართავენ. ახლა ყველაფერია დამოკიდებულია არითმეტიკაზე – როგორ გადანაწილდებიან კოლეგიებში მოსამართლეები. ტენდენცია მიდის იქეთკენ, რომ სასამართლო ხელისუფლების ეს განშტოებაც ბოლომდე ჩაიგდონ ხელში.
ქვეყნისთვის იქნება ეს ძალიან დამაზიანებელი, როგორც ეს უკვე მოხდა, მაგალითად, შალვა თადუმაძის შემთხვევაში…. ჩვენი ქვეყნის პრესტიჟი უკვე ძალიან დაზარალდა.
